بوم مدل کسب و کار (BMC) به‌منظور برطرف کردن محدودیت‌ها و مشکلات طرح کسب‌و‌کار سنتی معرفی شد؛ زیرا برای مدلسازی کسب‌و‌کار به ابزاری جامع‌تر، بصری‌تر و انطباق‌پذیرتر نیاز بود. بوم کسب ‌و‌ کار چارچوبی پویا است که دیدگاه جامعی در مورد عناصر کلیدی کسب و کار ارائه می‌دهد. این مدل باعث متحول شدن استراتژی کسب و کار مدرن و همچنین توانمندسازی سازمان‌ها برای تطبیق سریع و نوآوری موثر شده‌ است. در این نوشته از آژانس کسب‌و‌کار اکوبا در مورد اینکه بوم مدل کسب‌و‌کار چیست و جزئیات مربوط به آن صحبت می‌کنیم. با این مطلب کاربردی همراه باشید.

بوم مدل کسب و کار چیست؟
بوم مدل کسب و کار در واقع طرحی برای کسب و کار شماست؛ یک نقشه ساده که به شما کمک می کند تا نحوه عملکرد کسب‌و‌کار خود را درک کرده و برنامه ریزی کنید. در بوم مدل کسب‌و‌کار به جای استفاده از اسناد طولانی و پیچیده، از تصاویر و توضیحات کوتاه استفاده می‌شود. این طرح، نمایشی بصری از کل بیزینس شما ارائه می‌دهد که به‌طور منظم روی یک بوم چیده شده است. این کار باعث می شود همه افراد سازمان تصویر اصلی و جامع بیزینس را ببینند و آن را به‌خوبی درک کنند.

بوم مدل، کسب‌و‌کار شما را به ۹ بلوک تقسیم و به شما کمک می‌کند تا تمامی عناصر را با جزئیات کامل به‌آسانی درک کنید. این بلوک‌ها مواردی از قبیل اینکه مشتریان شما چه کسانی هستند، چه چیزی به آنها پیشنهاد می‌کنید، چگونه به آنها دسترسی پیدا می‌کنید و چگونه کسب درآمد می‌کنید را پوشش می‌دهند. در ادامه در مورد بلوک‌های مختلف بوم مدل کسب‌و‌کار به‌طور مفصل صحبت شده است.

۹ بخش بوم مدل کسب و کار

همان‌طور که در بخش قبل اشاره شد هر بوم کسب و کار شامل ۹ بلوک یا بخش مجزا است که  هر کدام از آنها بیانگر قسمتی از طرح کسب و کار شما هستند. در زیر هر کدام از این ۹ قسمت بوم مدل کسب و کار معرفی شده‌اند.

• قسمت مشتریان
• ارزش پیشنهادی
• کانال ها
• ارتباط با مشتری
• جریان های درآمد
• منابع مهم
• فعالیت‌های کلیدی
• شرکای کلیدی
• ساختار هزینه

یکی از مزیت‌های بوم مدل کسب و کار این است که بصری و ساده است و به شما امکان ایجاد یک تصویر کلی از کسب‌و‌کارتان را می‌دهد. بوم مدل کسب و کار به ویژه زمانی که نیاز به انتقال ایده‌های خود را به دیگران، مانند شرکا یا سرمایه گذاران را دارید، بسیار مفید و کاربردی است. بوم کسب و کار  ابزاری نیست که فقط برای استارت آپ‌ها مفید باشد بلکه کسب‌وکارهای تثبیت‌شده و قدیمی‌تر نیز برای به‌روزرسانی استراتژی‌های خود یا کشف فرصت‌های جدید می‌توانند از آن استفاده می‌کنند.

بنابراین بوم مدل کسب‌وکار، ابزار مورد استفاده برای درک و برنامه‌ریزی جنبه‌های اصلی کسب‌وکارتان، بدون گرفتار شدن در اصطلاحات یا جزئیات پیچیده است. این مدل بسیار واضح و ساده است و دید گسترده‌تری از مدل کسب و کار شما ارائه می‌دهد.

روش ساخت بوم مدل کسب و کار

۹ بخش مجزا در بوم مدل کسب و کار وجود دارد که هرکدام یکی از جنبه‌های حیاتی کسب و کار را نشان می‌دهند. این بخش‌ها به‌گونه‌ای سازمان‌دهی شده‌اند که به راحتی می‌توانید نحوه اتصال همه آنها را ببینید. در ادامه نحوه ساخت بوم مدل کسب و کار با استفاده از این ۹ بخش شرح داده شده است و شما می توانید از مراحل زیر به عنوان راهنمای ساخت بوم مدل کسب و کار خود استفاده کنید. همچنین شما می‌توانید برای اینکه کار ساخت بوم کسب و کار خود را راحت تر کنید از مشاوره کسب و کار حرفه‌ای استفاده کرده و طراحی و ساخت بوم کسب و کار و دیگر طرح‌های ضروری بیزینس خود مانند مارکتینگ پلن و بیزینس پلن را به متخصصین این حوزه بسپارید.

۱. مشتریان

هر کسب و کاری به گروه های خاصی از مردم خدمت می کند که مشتریان آن کسب و کار محسوب می‌شوند. این افراد می توانند گروه ها یا سایر مشاغل باشند. دارا بودن دانش دقیق در مورد این‌که مشتریان شما چه کسانی هستند به کسب و کارتان کمک می‌کند تا محصولات یا خدمات خود را متناسب با نیازهای آنان طراحی کنید.

شناسایی بخش‌ مشتریان شامل دسته‌بندی دقیق افراد، گروه‌ها یا بازارهایی است که کسب‌وکار شما در تلاش است تا به آنها خدمت کند. این شناسایی صرفا یک تجزیه جمعیتی نیست بلکه شامل بینش‌های روانشناختی و رفتاری دقیق است. درک نیاز، اولویت‌بندی و رفتارهای متفاوت این بخش‌ها است که رویکردی متناسب با ارائه محصول یا خدمات را ممکن می‌سازد. این بخش به دنبال درک واقعی این است که کسب و کار به چه کسانی خدمت می کند و چگونه می‌تواند نیازهای خاص آنها را برآورده کند.

۲. ارزش پیشنهادی

ارزش پیشنهادی یکی دیگر از بخش‌های بوم مدل کسب و کار و نشان‌دهنده همان چیزی است که یک کسب و کار به مشتریان خود ارائه می‌دهد و باعث تمایل افراد به خرید از این بیزینس خاص می‌شود. این ارزش پیشنهادی می‌تواند یک محصول منحصربه‌فرد، خدمات عالی یا حتی قیمت مناسب‌تر باشد.

ارزش پیشنهادی در قلب هر بوم مدل کسب و کار نهفته است. این قسمت، شامل مجموعه جامعی از مزایا، راه‌حل‌ها و مزیت‌هایی است که کسب‌وکار به مشتریان شناسایی شده خود (مشتریان مشخص شده در بخش قبل) ارائه می‌دهد. ارزش پیشنهادی فقط در مورد ویژگی‌های محصول نیست، بلکه درک دقیقی را ارائه می‌دهد که نشان‌دهنده ارزش منحصر به فرد و متمایز کننده کسب و کار شما است.

بخش ارزش پیشنهادی موجود در بوم مدل کسب و کار شامل تحقیقات کامل از بازار و آگاهی دقیق از نکات و خواسته‌های مشتری است. ایجاد یک ارزش پیشنهادی منحصر‌به‌فرد به این منظور صورت می‌گیرد که چرا مشتریان باید این تجارت را نسبت به رقبا انتخاب کنند و با انتخاب کسب‌و‌کار شما چه مزایای مشخصی را به دست می‌آورند.

در این مرحله نوبت به نشان دادن مهارت٬های مدیران محصول است. انجام یک ارزیابی بلوغ مدیریت محصول می‌تواند به شما این اطمینان را ببخشد که مدیران مناسبی در هیئت مدیره دارید و آنها مهارت های مناسبی برای ارائه محصولات با کیفیت دارند.

۳. کانال‌ها

یکی دیگر از قسمتهای بوم مدل کسب‌و‌کار، کانال‌ها نام دارند. کانال‌ها راه‌هایی هستند که کسب‌و‌کار شما را به مشتریانتان می‌رساند. این راه‌ها می‌توانند مواردی مانند وب‌سایت‌ها، فروشگاه‌های فیزیکی یا حتی رسانه‌های اجتماعی باشند. انتخاب کانال‌های مناسب به کسب‌و‌کار شما کمک می‌کند تا به طور موثر با مشتریان خود ارتباط برقرار کند.

انتخاب استراتژیک کانال‌ها در سازماندهی تحویل ارزش پیشنهادی به مشتریان ضروری است. این موضوع فقط در مورد وب سایت‌ها و ویترین فروشگاه‌ها نیست، بلکه درک جامعی از مسیر طی شده توسط مشتری ارائه می‌دهد؛ یعنی شناسایی نقاط تماس و مسیرهایی  که مشتریان از طریق آنها به دنبال اطلاعات، تصمیم‌گیری و تکمیل تراکنش هستند. علاوه‌بر‌این بخش کانال‌های بوم مدل کسب و کار، کانال‌های مستقیم و غیرمستقیم از جمله شرکای توزیع، فروشندگان و حتی پلتفرم‌های دیجیتال را در بر می‌گیرد. با انتخاب دقیق و بهینه‌سازی کانال‌ها، دسترسی و رسیدن کسب‌وکار شما به مشتریان هدف به حداکثر می‌رسد.

۴. ارتباط با مشتری

این بلوک از بوم مدل کسب‌و‌کار در مورد نحوه تعامل بیزینس شما با مشتریان خود است. برخی از کسب‌و‌کارها روابط شخصی با مشتریان دارند، مانند یک نانوایی محلی که مالک آن نام همه را می‌داند. برخی دیگر از کسب‌و‌کارها مانند یک فروشگاه آنلاین روابط دورتری دارند. این بخش به اتخاذ تصمیم در مورد رویکرد شما برای نحوه ارتباط با مشتری کمک می‌کند.
ایجاد و حفظ روابط معنادار با مشتری، سنگ بنای عملیات موثر تجاری است. زیرا باعث تقویت اعتماد، وفاداری و رضایت می‌شود. این بخش از بوم مدل کسب و کار شامل درک سطح مورد نظر از تعامل با مشتریان مختلف است. برای برخی از بیزینس‌ها ممکن است به معنای تعاملات شخصی و یک به یک باشد، درحالی‌که برای برخی دیگر، می‌تواند تجربه های خودکار و سلف سرویس باشد.

این بلوک از بوم کسب و کار در واقع در مورد ایجاد محیطی است که در آن مشتریان احساس ارزشمندی و درک کنند، که در نهایت منجر به روابط طولانی مدت و حمایت از برند می‌شود.

۵.  جریان‌های درآمد

بخش پنجم از بوم مدل کسب و کار مربوط به نحوه کسب درآمد بیزینس شما است. این درآمد می تواند از طریق فروش محصولات، ارائه خدمات یا حتی دریافت پول برای تبلیغات باشد. دانستن اینکه پول و درآمد از چه راهی و از طریق چه فعالیت‌هایی به‌دست می‌آید برای هر کسب و کاری بسیار مهم است.

جریان‌های درآمد، مایه حیات هر کسب‌وکاری هستند. جریان‌های درآمدی راه های متنوعی را در بر می گیرند که از طریق آنها برای کسب‌و‌کار شما درآمد ایجاد می‌شود. این موضوع چیزی فراتر از درک نحوه پرداخت مشتریان است و شامل ایجاد یک استراتژی جامع درآمدزایی است.

و البته این امر مستلزم شناسایی منابع مختلف درآمد چه از طریق تراکنش‌های یک‌باره، پرداخت‌های مکرر، یا جریان‌های اضافی مانند تبلیغات یا صدور مجوز است. علاوه‌بر‌این تکمیل بخش جریان درآمدی در بوم مدل کسب و کار، نیاز به درک روشنی از مدل‌های قیمت‌گذاری، استراتژی‌های بسته‌بندی و فرصت‌های بالقوه فروش یا فروش متقابل نیز دارد. یک استراتژی جریان درآمد موثر باید سودآوری پایدار و سلامت مالی را تضمین کند.

۶. منابع کلیدی

بلوک بعدی بوم مدل کسب و کار، بخش منابع کلیدی بیزینس شما را در بر می‌گیرد. هر کسب‌و‌کاری برای فعالیت به منابع خاصی نیاز دارد. منابع کلیدی همان چیزی هستند که یک کسب و کار برای انجام فعالیت‌های خود به آنها تکیه می‌کند. این منابع دارایی‌های بنیادی، مشهود و نامشهود را تشکیل می‌دهند که برای ارائه ارزش پیشنهادی کسب‌وکار، تعامل با مشتری و کارایی عملیاتی ضروری هستند.

منابع کلیدی طیف وسیعی را از دارایی‌های فیزیکی مانند ماشین‌آلات، فناوری یا زیرساخت‌ها گرفته تا مالکیت معنوی، سرمایه انسانی و مشارکت‌های استراتژیک حیاتی شامل می‌شود. شناسایی و استفاده مؤثر از این منابع باعث بهینه‌سازی قابلیت‌های اصلی و مزیت رقابتی کسب‌وکار می‌شود.

۷. فعالیت های کلیدی

فعالیت‌های کلیدی بخش بعدی بوم مدل کسب و کار و که نشان‌دهنده کارهای مهمی است که کسب و کار شما به طور روزانه انجام می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، فعالیت‌های کلیدی یک کافی شاپ شامل دم کردن قهوه، خدمات رسانی به مشتریان و تمیز نگه داشتن مکان است. شناسایی این موارد به یک کسب و کار کمک می کند تا بر مهم ترین فعالیت‌های خود تمرکز کند.

فعالیت‌های کلیدی، وظایف، فرآیندها و عملکردهای عملیاتی اصلی کسب و کار شما را در بوم مدل کسب و کار نشان می‌دهند. این بخش فقط در مورد وظایف روزانه نیست، بلکه فعالیت‌های استراتژیکی که باعث ایجاد ارزش می شود را نیز در برمی گیرد. فعالیت‌های کلیدی به این موضوع می‌پردازد که کسب و کار شما چه کاری را به طور استثنایی خوب انجام می دهد، و چه چیزی شما را از سایر رقبا متمایز می‌کند.

۸. شرکای کلیدی

بخش بعدی بوم مدل کسب و کار، شرکای کلیدی نام دارد. گاهی اوقات کسب و کارشما برای موفقیت به کمک دیگران نیاز دارد. اشرکای کلیدین می توانند تامین کنندگانی باشند که مواد اولیه را ارائه می‌کنند یا سایر مشاغلی که خدمات تکمیلی ارائه می‌دهند. ایجاد شراکت خوب مانند داشتن هم تیمی‌های قابل اعتماد است.

شراکت کلیدی استراتژیک با نهادهای خارجی می تواند به طور قابل توجهی قابلیت ها و دسترسی یک کسب و کار را تقویت کند. این همکاری‌ها برای استفاده از منابع اضافی، تکمیل شایستگی‌های اصلی و دسترسی به بازارهای جدید لازم است و به کسب منافع متقابل ناشی از همکاری با یکدیگر منجر می شود.

۹. ساختار هزینه

راه اندازی هر کسب و کار هزینه دارد. این بلوک از بوم مدل کسب و کار در مورد درک این است که درآمد بیزینس شما در کجا خرج می‌شود. برای مثال ممکن است قسمتی از درآمد کسب شده از بیزینس شما برای اجاره، حقوق کارمندان یا خرید لوازم مصرف شود. دانستن هزینه‌ها باعث می‌شود که شما این اطمینان را پیدا کنید که درآمد بیشتری نسبت به هزینه‌های کسب و کار خود دارید.

درک عمیق ساختار هزینه در مدیریت موثر منابع مالی کسب و کار شما ضروری است. این موضوع فراتر از  این است که صرفا  هزینه هارا ردیابی کنید (بلکه در مورد درک محرک‌های هزینه اساسی و بهینه سازی تخصیص منابع است). ساختار هزینه در بوم مدل کسب و کار شامل تمایز بین هزینه های ثابت و متغیر، درک صرفه جویی در مقیاس، و تصمیم گیری استراتژیک در مورد مدیریت هزینه است.

ساختار هزینه بهینه شده می‌تواند پایداری عملیاتی، قیمت گذاری رقابتی و در نهایت سودآوری را تضمین کندو باعث اتخاذ تصمیمات مالی آگاهانه و در نتیجه موجب موفقیت بلندمدت تجاری می‌شود.

بوم مدل کسب و کار چه مزایایی برای شما دارد؟

در نوشته بالا در مورد اینکه بوم مدل کسب و کار چیست و ۹ بخش مجزای آن صحبت کردیم. بوم مدل کسب و کار نوعی ابزار استراتژیک مدیریتی است که به شما کمک می‌کند ایده‌ها و مفاهیم مربوط به بیزینس خود را در قالبی ساده و قابل درک پیش بینی و ارزیابی کنید. با استفادم از بوم کسب و کار، درک جزئیات بسیار ساده‌تر می‌شود و شما می‌توانید در صورت لزوم آن را اصلاح کرده و در مواقع موردنیاز با شرکا، سهامداران و کارمندان خود به اشتراک بگذارید. یکی از مزایای اصلی این بوم، ایجاد شفافیت بین جنبه‌های متفاوت کسب‌و‌کار شما است. امیدواریم از این مطلب بهره برده باشید. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.

منبع مقاله

https://solutionshub.epam.com/blog/post/business-model-canvas-examples