آیا شما هم گاهی بیزینس پلن (طرح کسب و کار) و بیزینس مدل (مدل کسب و کار) را با یکدیگر اشتباه می‌گیرید؟ تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل در چیست؟ در یک مدل کسب و کار چه اجزای کلیدی وجود دارد و طرح کسب و کار شامل چیست؟ اگر به‌تازگی کسب‌و‌کاری راه‌اندازی کرده‌اید حتما روزانه با اصطلاحات جدیدی همچون بیزینس پلن، بیزینس مدل، مارکتینگ پلن، استراتژی کسب‌و‌کار، پیش‌بینی مالی، استراتژی بازاریابی و مفاهیمی از این قبیل روبرو می‌شوید، اما دقیقا نمی‌دانید چه‌زمانی از چه‌چیزی استفاده کنید. در این نوشته از وبلاگ تخصصی آژانس توسعه کسب و کار اکوبا می‌خواهیم در مورد تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن صحبت کنیم و بررسی کنیم که اجزای کلیدی هم کدام شامل چه مواردی است و در چه زمینه‌هایی با هم تفاوت دارند. با ما همراه باشید.

چرا دانستن تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل اهمیت دارد؟

طرح کسب و کار و مدل کسب و کار دو اصطلاح مهم در دنیای تجارت هستند که اغلب به جای همدیگر استفاده می‌شوند. دانستن تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل باعث می‌شود که در مواقع لزوم بدانید که باید از کدام‌یک استفاده کنید و هر کدام شامل چه بخش‌هایی هستند و در چه حوزه‌ای استفاده می‌شوند. اگر به‌خوبی با تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل آشنایی داشته باشید، بهتر می‌توانید آنها را طراحی و تدوین کرده و در کسب‌و‌کار خود (مخصوصا استارتاپ‌هایی که به‌تازگی کار خود را آغاز کرده‌اند) به‌کار بگیرید. در واقع آگاهی از تفاوت‌های میان این دو سبب می‌شود که در جای درست از هرکدام استفاده کنید و بدانید هدف از طراحی هرکدام از آنها چیست. با دانستن این تفاوت‌ها می‌توانید به بهترین شکل از مزایای بیزینس مدل و بیزینس پلن در کسب‌و‌کار خود سود ببرید.

برای اینکه بتوانید تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل را درک کنید ابتدا به تعریف مفهوم هرکدام از آنها در دو بخش بعدی می‌پردازیم. البته شما می‌توانید برای اطمینان خاطر بیشتر و تدوین اصولی بیزینس مدل و بیزینس پلن، از مشاوره کسب و کار بهره بگیرید. مشاورین متخصص در حوزه انواع کسب‌و‌کارها می‌توانند با توجه به نوع بیزینس، نیازها و اولویت‌های کسب‌و‌کار شما بهترین طرح و مدل کسب و کار را برای شما تعریف، طراحی و تدوین کنند.

بیزینس پلن (طرح کسب و کار) چیست؟

برای اینکه بتوانید بهتر تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل را درک کنید ابتدا بهتر است که با مفهوم هرکدام آشنا شوید؛ درک تعریف دقیق هرکدام از این دو اصطلاح پرکاربرد و مهم باعث می‌شود که آنها را با هم اشتباه نگیرید و در جای نادرست از آنها استفاده نکنید. طرح کسب و کار یا بیزینس پلن سندی جامع و کامل است که کل عملیات تجاری کسب‌و‌کار شما را مشخص می‌کند. این طرح شامل همه‌چیز از راه‌اندازی محصولات و تعیین نقاط عطف گرفته تا برنامه‌ریزی استراتژیک و جزئیات مربوط به هر مرحله از سفر تجاری مشتریان بیزینس شما می‌شود.

طرح کسب و کار توصیف می‌کند که یک شرکت چه می‌کند و‌ چشم‌انداز، اهداف و استراتژی‌های آن چیست. طرح تجاری (بیزینس پلن) به‌‌عنوان یک نقشه راه برای نحوه عملکرد، رشد و دستیابی به موفقیت بیزینس شما عمل می‌کند. اکنون با دانستن مفهوم طرح کسب و کار و مدل کسب و کار تا حدودی به تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل پی بردید، در ادامه بخش‌های اصلی بیزینس پلن شرح داده شده‌اند.

اجزای اصلی یک بیزینس پلن (طرح کسب و کار)

هر بیزینس پلن شامل چند بخش مجزا است که هرکدام بنا به منظوری خاص ایجاد شده‌اند. در زیر اجزای اصلی یک طرح کسب و کار را می‌بینید.

• خلاصه اجرایی
• توضیحات شرکت
• محصولات و خدمات
• تحلیل بازار
• تحلیل مشتریان
• تجزیه و تحلیل رقبا
• طرح بازاریابی و فروش
• طرح عملیات
• طرح مالی
• ضمیمه

دانلود نمونه بیزینس پل

بیزینس مدل چیست؟

بیزینس مدل یا مدل کسب و کار مکانیزمی است که نحوه ایجاد، ارائه و دستیابی به ارزش‌های کسب‌و‌کار در بازار را هدایت می‌کند. در واقع بیزینس مدل، طرحی برای نحوه ایجاد سود در شرکت شما است و مشخص می‌کند که از چه مسیری می‌توانید کسب‌و‌کاری سودآفرین ایجاد کنید.

بیزینس مدل شامل شناسایی ارزش پیشنهادی شما، هدف قرار دادن بخش‌های خاصی از مشتریان، تعریف جریان‌های درآمدی در کسب‌و‌کار شما، استفاده از منابع کلیدی و تشکیل شراکت‌های استراتژیک است. به عبارت ساده‌تر، بیزینس مدل نحوه فروش محصولات و خدمات شما در راستای کسب درآمد را مشخص می‌کند.

اجزای اصلی یک بیزینس مدل (مدل کسب و کار)

هر بیزینس مدل شامل چند بخش کلیدی و مهم است. عناصر اساسی یک مدل کسب و کار عبارتند از:

• بخش مشتری
• ارزش پیشنهادی
• جریان‌های درآمد
• کانال‌ها
• روابط با مشتری
• فعالیت‌های کلیدی
• منابع کلیدی
• شرکای کلیدی
• ساختار هزینه

دانلود نمونه بیزینس مدل

چهار تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل

در بخش‌های قبل با مفهوم دقیق مدل کسب و کار و طرح کسب و کار و اجزای کلیدی هر کدام از آنها آشنا شدید، در این بخش به تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل می‌پردازیم و ۴ تفاوت کلیدی این دو را بررسی می‌کنیم.

تمرکز

اولین تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل، حوزه تمرکز هرکدام از آنها است. بیزینس پلن (طرح کسب و کار) بر نحوه تعیین اهداف کسب‌و‌کار، ایجاد استراتژی‌ها، پیش‌بینی‌ها و مدیریت نیروی کار برای حفظ و توسعه کسب‌و‌کار تمرکز دارد. بیزینس پلن همچنین روابط شما را با مشتریان، رقبا، صنعت و بازار مشخص می‌کند.

برعکس، بیزینس مدل هر کسب‌و‌کار بر بهینه‌سازی عملیات داخلی و خارجی شرکت برای کسب حداکثر سود تمرکز دارد. مدل کسب‌و‌کار در واقع رابطه بیزینس شما را با فروشندگان، توزیع‌کنندگان، شرکای خدمات و محصولات، مشتریان و مخاطبان هدف توضیح می‌دهد.

مزایا

دومین تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل مزایایی است که هرکدام از آنها برای کسب‌و‌کار شما به ارمغان می‌آورند. در ادامه مزیت‌های طرح کسب و کار و مدل کسب و کار را بررسی می‌کنیم تا به درک درست‌تری از لزوم استفاده از هرکدام از آنها در موقعیت‌های مختلف و تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل برسید. نوشتن یک بیزینس پلن (طرح تجاری) خوب مزایای زیر را برای کسب‌و‌کار شما به همراه دارد:

• تست دوام ایده کسب‌و‌کار شما

یک طرح کسب و کار، مشتریان هدف و تمایل آنها به پرداخت هزینه برای محصولات یا خدمات شما را مشخص می‌کند. به این ترتیب می‌توانید به کمک تدوین یک بیزینس پلن مناسب، ایده کسب و کار خود را بهتر بسنجید. در واقع بیزینس پلن به شما در تصمیم‌گیری بهتر برای نحوه ادامه کار کمک می‌کند.

• تامین مالی

اگر به‌دنبال دریافت وام از بانک‌ها، سرمایه‌گذاران یا سایر موسسات هستید، به بیان جزئیات مالی مانند اهداف، برنامه‌ها و پیش‌بینی‌ها نیاز دارید. یک بیزینس پلن خوب به شما کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاران را بهتر و بیشتر تحت‌تاثیر قرار دهید.

• برنامه‌ریزی برای استراتژی خروج از کسب‌و‌کار

یک بیزینس پلن شامل استراتژی‌ها و یک جدول زمانی برای انجام هر کاری است که به برنامه‌ریزی خروج از کسب و کار شما نیز کمک می‌کند. یک بیزینس پلن که به‌صورت حرفه‌ای تدوین شده باشد حتی در هنگام تعطیل شدن کسب‌و‌کار یا تحویل آن به مالک بعدی نیز به شما در رسیدن به اهداف مالی کمک می‌کند. سایر مزایای نوشتن یک بیزینس پلن ایده‌آل عبارتند از:

• شناسایی شکاف‌ها و تهدیدات بازار
• سازماندهی و برنامه‌ریزی فرآیندهای کسب‌و‌کار
• پیش‌بینی برآوردهای مالی و روند بازار
• ایجاد استراتژی برای دستیابی به اهداف

تدوین و به‌کارگیری بیزینس مدل مناسب به شما کمک می‌کند تا مزایای زیر را کسب کنبد:

• به‌دست آوردن یک مزیت رقابتی

ترکیب یک بیزینس مدل (مدل کسب و کار) منحصربه‌فرد، مخاطبان شما را شگفت‌زده می‌کند و آنها را متقاعد می‌کند تا مشتری شما شوند. بیزینس مدل حرفه‌ای همچنین در صنعت و حوزه کاری شما، مزیت رقابتی نسبت به سایر رقبا را برای شما فراهم می‌کند.

• اطمینان حاصل کردن از پایداری و مقیاس‌پذیری

بیزینس مدل (مدل کسب‌وکار) باعث می‌شود که یک کارآفرین بتواند جلسات ماهانه به‌روزرسانی را به‌طور منظم برنامه‌ریزی کند و دقیقا بداند که در ماه آینده چه کارهایی قرار است انجام شود. بسیاری از کسب‌و‌کارها به دلیل مدیریت ضعیف مالی تعطیل می‌شوند، در حالی‌که اگر در ابتدای راه، یک بیزینس مدل متناسب و مطابق با اصول کسب‌و‌کارتدوین شود، احتمال این اتفاق بسیار کمتر می‌شود. به‌همین‌دلیل است که یک مدل کسب و کار برای هر بیزینسی لازم و ضروری است. بیزینس مدل هنگام بروز طوفان‌های اقتصادی یا هر مشکل غیرمنتظره‌ای، هم پایداری و هم مقیاس پذیری را در کسب‌و‌کار شما تضمین می‌کند.

• جلب اعتماد سرمایه‌گذاران

سرمایه‌گذاران با احتمال بالای شکست کسب‌وکارهای کوچک آشنا هستند، به‌همین‌دلیل است که استفاده از یک بیزینس مدل شفاف، باعث ایجاد احساس امنیت در سرمایه‌گذاران می‌شود. بیزینس مدل به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که شما یک استراتژی دارید و انتظارات سودآوری شما برای‌سال‌های آینده را نیز مشخص می‌کند.

آشنایی با مزایای طرح کسب و کار و مدل کسب و کار باعث شد که دید بهتری در مورد تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل پیدا کنید. در ادامه به تفاوت بعدی این دو می‌پردازیم که تفاوت در فرآیند تدوین هرکدام از آنها است.

فرآیند

فرایند و چگونگی ایجاد طرح کسب‌و‌کار و مدل کسب و کار، دیگر تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل است. فرایند ایجاد یک بیزینس پلن به این صورت است که ابتدا باید به چند سوال پاسخ دهید. سوالاتی از قبیل این‌که فکر می‌کنید کسب‌وکار شما در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده در چه نقطه‌ای خواهد بود؟ درآمد مورد انتظار شما چقدر است؟ یا پیش‌بینی شما از آینده کسب‌وکارتان چیست؟ برای طراحی و تدوین یک بیزینس پلن ایده‌آل باید نکات زیر را رعایت کنید:

• یافتن اطلاعات واقعی از طریق تحقیق
• پشتیبانی از مفروضات از طریق داده‌های تجزیه و تحلیل مشتری
• تمرکز بر وضعیت مالی فعلی و آینده کسب‌و‌کار

فرایند تدوین بیزینس مدل به‌گونه‌ای دیگر است و به همین دلیل در نهایت سبب به‌وجود آمدن تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل می‌شود. برای تدوین یک مدل کسب و کار باید ابتدا مقیاس‌پذیری کسب‌و‌کار خود را در نظر بگیرید، سپس ارزشی که ارائه می‌دهید را به‌دقت اندازه‌گیری کنید. در مرحله بعد باید رقبای خود را فهرست کنید، مشتریان خود را تقسیم‌بندی کنید، پتانسیل بازار را بررسی و سپس یک بیزینس مدل متناسب با نیازهای کسب‌و‌کار خود انتخاب کنید.

در فرایند تدوین بیزینس مدل نکات دیگری نیز وجود دارد که باید در نظر بگیرید. در زیر این نکته‌ها لیست شده‌اند:

• هدف دریافت اعتبار از مشتریان بالقوه
• اصلاح مفروضات برای مطابقت با ترجیحات مشتری
• تمرکز بر وضعیت مالی فعلی

انواع

یک آیتم دیگر که موجب تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل می‌شود، انواع آنها است. بیزینس پلن در انواع مختلفی تدوین و طراحی می‌شود. هر نوع طرح کسب و کار نقش منحصر‌به‌فردی را ایفا می‌کند. چه برای استارتاپی که به دنبال ورود به بازار است، چه برنامه‌ریزی تجاری برای رشد یک بیزینس فعلی، یا شرکتی که به دنبال بهبود کارایی عملیاتی خود است، در هرکدام از این حالت‌ها باید بیزینس پلن متناسب با آن تعریف و تدوین شود. در زیر لیستی از رایج‌ترین انواع طرح‌های تجاری را مشاهده می‌کنید:

• بیزینس پلن استارتاپ
• بیزینس پلن ناب (Lean)
• بیزینس پلن سنتی
• بیزینس پلن داخلی

یک بیزینس مدل چگونگی خلق، ارائه و جذب ارزش توسط یک شرکت را مشخص می‌کند. درک انواع مختلف مدل‌های کسب و کار می‌تواند به شناسایی بهترین رویکرد برای کسب‌و‌کار شما کمک کند و رشد آن را تضمین کند. برخی از انواع بیزینس مدل‌ها عبارتند از:

• مدل اشتراکی
• مدل فریمیوم
• مدل تجارت الکترونیک
• مدل تبلیغاتی
• مدل فرانشیز

با درک تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل، کسب و کار خود را بهتر هدایت کنید

در نوشته بالا به بررسی تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل پرداختیم. هیچ پاسخ استانداردی برای یک طرح کسب و کار و مدل کسب و کار واحد برای تمامی کسب‌و‌کارها وجود ندارد. انتخاب نوع بیزینس مدل و بیزینس پلن کاملا به نیازها و اهداف خاص کسب‌و‌کار شما بستگی دارد. علاوه‌براین، کار روی بیزینس مدل و بیزینس پلن یک فرآیند مداوم است. شما نمی‌توانید یک طرح تجاری یا یک مدل کسب و کار را ایجاد کنید و برای سال‌های آینده تنها به همان طرح اکتفا کنید. بنابراین برای به‌روز نگه داشتن مدل کسب و کار و طرح کسب و کار خود، باید دائما آنها را بررسی و با توجه به وضعیت و نیازهای فعلی بیزینس خود آپدیت کنید. مشاوران و کارشناسان خبره اکوبا همواره آماده هستند تا شما را در تدوین و به‌روزرسانی بیزینس پلن و بیزینس مدل همراهی کنند. برای برخورداری از مزایای مشاوره کسب و کار فقط کافیست از طریق صفحه تماس با ما، فرم مربوطه را پر کنید تا همکاران ما در تیم اکوبا شما را راهنمایی کنند. منتظر شنیدن نظرات و پیشنهادات شما در بخش دیدگاه‌ها هستیم.

منبع:

https://upmetrics.co/blog/business-model-vs-business-plan