زنجیره لجستیک چیست و چه تفاوتی با زنجیره تامین دارد؟

آیا می‌دانید هرگونه خطایی در زنجیره لجستیک می‌تواند باعث ایجاد هزینه‌های اضافی برای شرکت و به خطر افتادن یکی از مهم‌ترین اهداف شما یعنی «هدف دستیابی به رضایت مشتری» شود؟ با توجه به اهمیت موضوع لجستیک در این نوشته از وبلاگ تخصصی راه اندازی کسب و کار اکوبا می‌خواهیم به تعریف زنجیره لجستیک، مراحل، عملکرد و اهداف آن بپردازیم تا اهمیت آن را بهتر و بیشتر درک کنید. اگر می‌خواهید بدانید زنجیره لجستیک چیست و چه تفاوتی با زنجیره تامین دارد با ما همراه باشید.

زنجیره لجستیک چیست؟

تمام روش‌ها و منابعی که برای تحویل یک محصول از کارخانه به کاربر نهایی استفاده می‌شود را زنجیره لجستیک می‌گویند. هدف اصلی یک زنجیره لجستیک، ارائه محصول با موفقیت همراه با قیمتی رقابتی، دستیابی به بالاترین سطوح کیفیت و همچنین با قیمت توافق‌شده با مشتری است. جان جی کویل،از اساتید دانشگاه پنسیلوانیا، عقیده دارد که: «لجستیک عبارت از رساندن محصول مناسب به مشتری در مقدار مناسب، با قیمت مناسب، در زمان مناسب، در مکان مناسب و با شرایط مناسب است».

مسئول مدیریت زنجیره لجستیک در هر شرکت و سازمان ، مسئولیت نظارت و مدیریت محصولات را از بدو ورود به انبار تا تحویل به توزیع‌کنندگان یا مصرف‌کنندگان نهایی بر عهده دارد. به عبارتی می‌توان گفت موفقیت یک سازمان به میزان زیادی وابسته به موفقیت زنجیره لجستیک است. برای مدیریت بهتر و بهره‌وری بالاتر زنجیره لجستیک در بیزینس خود می‌توانید از مشاوره کسب و کار بهره ببرید.

نحوه عملکرد زنجیره لجستیک

در بسیاری از بیزینس‌ها نحوه عملکرد شبکه لجستیک نیز در بیزینس پلن مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. همان‌طور که در بخش قبل گفته شد وظایف یک زنجیره لجستیک عمدتا بر حمل‌و‌نقل کالاها و همچنین نگهداری و ذخیره تا زمان تحویل آنها متمرکز است. بنابراین می‌توان گفت که عملکرد زنجیره لجستیک شامل فرآیندهای زیر است:

• نظارت بر حمل و نقل برای تضمین تحویل
• تعمیر و نگهداری ناوگان حمل‌و‌نقل
• مدیریت سازمان کالاهای فروخته شده
• کنترل موجودی
• مطالعه میان‌مدت و بلند‌مدت عرضه و تقاضای محصول

مراحل زنجیره لجستیک

به‌طور‌کلی مراحل یک زنجیره لجستیک به‌صورت زیر هستند؛ اگرچه باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که همیشه مراحل این زنجیره به نوع شرکت بستگی دارند:

• حمل و نقل کالا به مرکز لجستیک یا انبار
• نظارت بر ذخیره‌سازی و محصول
• جابجایی کالا
• آماده‌سازی محصول
• حمل‌و‌نقل محصول به مرکز توزیع یا مشتری

پیشنهاد مطالعه: تحلیل SWOT

اهداف زنجیره لجستیک

هدف زنجیره لجستیک، جلب رضایت مشتری نهایی از نظر کیفیت و خدمات با کمترین هزینه ممکن برای شرکت است. همان‌طور که می‌دانید تضمین کیفیت خدمات یا محصولات می‌تواند باعث ایجاد مزیت رقابتی برای کسب‌و‌کار شما شود، اما اگر بتوانید هزینه‌ها را نیز کاهش دهید، سود کسب‌و‌کار شما به میزان زیادی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین زنجیره لجستیک باید کاملا ساختار‌یافته باشد تا بتوانید از منابع مالی و انسانی حداکثر استفاده را ببرید.

اما با یک زنجیره لجستیک خوب به چه اهدافی می‌توانید دست یابید؟

• با یک زنجیره لجستیک خوب می‌توانید زمان اختصاص داده شده به کنترل و بازنگری سهام را کاهش دهید و فقط کارهای ضروری را به روشی ساده و آسان انجام دهید.
• زنجیره لجستیک خوب باعث می‌شود که با حمل و نقل کالا از یک مکان به مکان دیگر در کمترین زمان ممکن، هزینه‌های جابجایی را کاهش دهید.
• اگر زنجیره لجستیک شما به‌درستی مدیریت شود، باعث کاهش هزینه‌های حمل و نقل، به حداقل رساندن مراحل یا فواصل در طول مسیر و گروه‌بندی هرچه بهتر بارها می‌شود.
• مدیریت درست زنجیره لجستیک باعث می‌شود تا لوازم را در شرایط بهینه تهیه کرده و از اتلاف وقت برای فراهم کردن یا باز کردن آنها جلوگیری کنید.

پیشنهاد مطالعه: اصول تیم سازی

تفاوت بین زنجیره لجستیک و زنجیره تامین

معمولا اصطلاحات زنجیره لجستیک و زنجیره تامین اشتباه گرفته می‌شوند. دلیل به وجود آمدن اشتباه در به‌کار بردن این دو اصطلاح مهم دنیای تجارت، مشابه بودن آنها از نظر مفهومی است؛ هرچند علی‌رغم شباهت‌های زنجیره لجستیک و زنجیره تامین این دو با هم متفاوت هستند. اما اصلی‌ترین تفاوت زنجیره لجستیک و زنجیره تامین چیست؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

در واقع با اینکه گاهی اوقات لجستیک و زنجیره تامین را مترادف با هم می‌دانند، اما اهداف و کارکردهای آنها کاملاً متفاوت است. لجستیک برای عملکرد خوب زنجیره تامین ضروری است، زیرا تحویل مواد خام در شرایط خوب و به‌موقع، رعایت موعد تولید یا حمل و نقل و غیره تاثیر بسیار زیادی در کارکرد درست و مناسب زنجیره تامین دارد.

با این حال، زنجیره تامین مفهومی گسترده‌تر را در برمی‌گیرد، زیرا کل فرآیند از تولید تا تحویل محصول به کاربر نهایی را پوشش می‌دهد، در حالی که شبکه لجستیک تنها فعالیت‌های پس از تولید محصول یعنی ذخیره‌سازی و حمل و نقل را شامل می‌شود. بنابراین می‌توان اینگونه گفت که زنجیره لجستیک در زنجیره تامین گنجانده شده است.

تفاوت دیگری که بین این دو زنجیره وجود دارد این موضوع است که در‌حالی‌که زنجیره تامین رویکرد کلی‌تری دارد و به دنبال رقابت در طول فرآیند است، زنجیره لجستیک به‌طور خاص بر رضایت مشتری متمرکز است.

انواع لجستیک

در لجستیک بسته به نوع شرکت و کسب‌و‌کار می‌توانیم انواع مختلفی را برای زنجیره لجستیک در نظر بگیریم که ۳ نوع زیر اصلی‌ترین انواع آن هستند.

۱.شرکت‌های بازرگانی

زنجیره لجستیک (تدارکات) یک شرکت بازرگانی بر جریان مواد (متریال) متمرکز است و باید اطمینان حاصل کند که توزیع و عرضه کارآمد هستند. این شرکت‌ها کل زنجیره را به گونه‌ای متمرکز می‌کنند که محصولات در شرایط خوبی به دستشان برسد و بتوانند دوباره آنها را بفروشند. این‌ نوع زنجیره لجستیک را می‌توان به ترتیب صعودی متمایز کرد:

• شرکت‌های خرده‌فروشی که محصولات را از عمده‌فروش‌ها و تولیدکنندگان خریداری می‌کنند تا سپس به کاربر نهایی بفروشند.
• شرکت‌های عمده‌فروشی که محصولات را از تولیدکنندگان خریداری می‌کنند تا در نهایت به نقاط فروش یا خرده‌فروشان بفروشند.

البته به این نکته نیز دقت داشته باشید که عملکردهای لجستیک از شرکتی به شرکت دیگر بسته به عواملی مانند اهداف، اندازه شرکت یا سازمان متفاوت است.

۲.شرکت‌های خدماتی

مهم‌ترین موضوع برای این شرکت‌ها جلب رضایت مشتری نهایی است. بنابراین، محصولات خریداری شده از اشخاص ثالث باید مطابق با نیاز آنها باشد. به عنوان مثال یک هتل باید کالاهای مصرفی روزانه (نوشیدنی‌ها، مواد غذایی و…) را به مقدار کافی و در زمان مناسب و همچنین برای پوشش حوادث غیرمترقبه داشته باشد.

۳.مشاغل صنعتی

معمولا کسب‌و‌کارهای صنعتی تمایل دارند که زنجیره لجستیک سازمان‌یافته‌تری داشته باشند. با توجه به حجم زیادی از تولیدات که در سازمان‌های صنعتی انجام می‌شود، توزیع مستقیم محصولات از تولید‌کننده به مشتریان بسیار متداول است.

در کل داشتن یک زنجیره لجستیکی برنامه‌ریزی شده، کارآمد و منظم برای رعایت ضرب‌الاجل‌ها و بهینه‌سازی هزینه‌ها ضروری است.

پیشنهاد مطالعه: فروش B2B

بهینه‌سازی زنجیره لجستیک

با توجه به تقاضاهای فراوان و بازار رقابتی حال حاضر و جهانی شدن، بهینه‌سازی زنجیره لجستیک به یک کار بسیار دشوار تبدیل شده است؛ با این حال، پیشرفت‌های تکنولوژیکی، بهبود روابط بین همه شاخه‌های مختلف را ممکن ساخته است. امروزه دیجیتالی‌سازی ارتباطات و فرآیندها، امکان ساده‌سازی و مدیریت پیچیدگی‌های یک زنجیره لجستیک را فراهم می‌کند. البته دقت داشته باشید که برای بهینه‌سازی کار و وظایف یک زنجیره لجستیکی، تنها پیشرفت در رسانه‌های الکترونیکی ضروری نیست و بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که تأثیر زیادی در به دست آوردن بیشترین سود از یک تجارت دارند. امیدواریم از این مطلب بهره برده باشید. منتظر شنیدن نظرات و پیشنهادات شما در بخش دیدگاه‌ها هستیم.

منبع:

https://www.becosan.com/logistics-chain/