اظهارنامه مالیاتی یکی از اسناد بسیار مهم مالیاتی است که هر کسب‌وکاری ملزم به ارائه آن به سازمان امور مالیاتی کشور در مهلت‌های تعیین‌شده است. بیزینس شما هرچه که باشد باید طبق میزان درآمد خود، مالیات تعیین‌شده را پرداخت کنید. سازمان مالیات میزان سود و درآمد و همچنین مالیات هر شرکت و سازمانی را بر اساس مجموعه‌ای از اسناد و مدارک مشخص می‌کند. این اسناد و مدارک تحت عنوان اظهارنامه‌های مالیاتی به اداره مالیات تحویل داده می‌شوند و اگر در تنظیم آنها دقت لازم را نداشته باشید و از صحت و درستی برخوردار نباشند، کسب‌و‌کار شما با مشکلات و مسائل زیادی روبرو خواهد شد. در این نوشته از آژانس توسعه کسب و کار اکوبا می‌خواهیم در مورد اظهارنامه مالیاتی و نحوه تنظیم آن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی (Tax declaration) در واقع کارنامه مالی اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت مالیات به سازمان مالیات کشور است که در قالب یک دفترچه‌ تنظیم و تحویل داده می‌شود. این دفترچه حاوی کلیه مدارک و اسناد مالی شرکت، کسب‌و‌کار یا سازمان است. توجه داشته باشید که رویدادهای مالی باید به ترتیب زمانی و به‌صورت کاملا مستندسازی شده همراه با ارائه ادله قانونی و مدارک موردنیاز ثبت شوند. در بخش‌های بعدی به‌طور کامل نحوه تنظیم اظهارنامه های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را توضیح می‌دهیم.

چگونه اظهارنامه مالیاتی حقیقی و حقوقی را تنظیم کنیم؟

تا قبل از الکترونیکی شدن مراحل تنظیم اظهارنامه مالیاتی، اشخاص حقیقی و حقوقی موظف بودند اظهارنامه‌های خود را به‌صورت دستی بنویسند و به اداره مالیات تحویل دهند. امروزه این سیستم تغییر کرده و کسب‌و‌کارها می‌توانند از طریق سایت امور مالیاتی به آدرس tax.gov.ir نسبت به تنظیم و ارائه اظهارنامه های مالیاتی خود به سازمان امور مالیاتی اقدام کنند. شما بعد از وارد شدن به سایت فوق باید تمامی مراحل مربوطه را تکمیل کنید. البته اولین سوالی که باید به آن پاسخ دهید، پرسش «شخص حقیقی هستید یا حقوقی؟» است. همان‌طور که حدس می‌زنید نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی حقیقی و حقوقی با هم تفاوت‌هایی دارد که در بخش بعدی به آموزش هرکدام از آنها می‌پردازیم.

البته لازم به ذکر است که بعضی از مراحل در این دو نوع اظهارنامه کاملا یکسان است. مثلا هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی باید به سایت امور مالیاتی مراجعه کرده و پیش ثبت نام الکترونیک اظهارنامه مالیاتی را انجام دهند. دقت داشته باشید که برای انجام مرحله پیش ثبت نام باید کد اقتصادی خود را از قبل دریافت کرده و همچنین کدپستی ۱۰ رقمی و اطلاعات تماس خود را نیز وارد کنید.

بعد از انجام مرحله پیش ثبت نام، در مرحله بعدی اعتبار سنجی انجام می‌شود. بعد از این مرحله و تایید اطلاعات، یک نام کاربری و رمز عبور به شما اختصاص داده می‌شود. در مرحله بعدی باید ایمیل خود را وارد و تایید کنید. در اینجا اعتبارسنجی شما کامل می‌شود و می‌توانید ثبت اظهارنامه مالیاتی خود را از طریق سایت انجام دهید.

نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی حقیقی

در این بخش می‌خواهیم شما را با چگونگی ثبت اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی آشنا کنیم. قبل از هرچیزی باید بدانید که آن دسته از مودیان مالیاتی که به‌صورت شخصی و انفرادی یا با مشارکت شخص یا اشخاص دیگر به کسب‌و‌کار و تولید و عرضه محصولات و خدمات اشتغال دارند، اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل آزاد) نامیده می‌شوند که طبق قانون مالیات موظف به تنظیم اظهارنامه مالیاتی هستند. با توجه به این موضوع شما باید قبل از هرچیز با بررسی گروه‌بندی مودیان مالیاتی، بررسی کنید که شغل شما جزء کدام دسته است.

بعد از این کار لازم است با توجه به نوع اظهارنامه مالیاتی شما (حقیقی یا حقوقی) اسناد و مدارک موردنیاز را آماده کنید. در مرحله بعدی باید اطلاعات خواسته شده را وارد کنید و اظهارنامه مالیاتی (فرم تبصره ماده ۱۰۰) را تکمیل و نسبت به ارسال آن اقدام کنید. بعد از ارسال باید صبر کنید تا سازمان امور مالیاتی، میزان مالیات شما را تعیین کند. بعد از اینکه مشخص شد مبلغ مالیات شما چقدر است، باید با مراجعه به سایت امور مالیاتی و ورود به بخش پرداخت مالیات، آن را پرداخت کنید. در مرحله آخر لازم است اظهارنامه تایید شده را پرینت گرفته و بایگانی کنید، زیرا برای اظهارنامه‌های آینده خود باید از آن استفاده کنید. دقت داشته باشید که اظهارنامه مالیاتی شما جزء آن  دسته از مدارکی است که بازرسان بیمه در حسابرسی بیمه از آن استفاده می‌کنند.

نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی حقوقی

در بخش قبل با نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی آشنا شدید. برای تنظیم و تکمیل اظهارنامه های حقوقی نسب به انواع حقیقی، نیاز به مدارک و اسناد بیشتری دارید که در ادامه آنها را شرح می‌دهیم. طبق قانون مالیات‌های مستقیم (ق.م.م) اشخاص حقوقی و شرکت‌ها و موسسات ملزم هستند تا ترازنامه، اظهارنامه مالیاتی، حساب سود و زیان خود را همراه با اسناد و مدارک و دفاتر مربوطه (حاوی اطلاعات مربوط به هویت شرکا، تمامی سهامداران و میزان سهام هرکدام) در تاریخ‌های مشخص‌شده به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. دقت داشته باشید که همه اسناد گفته شده باید در اظهارنامه ثبت شوند و تمامی بخش‌ها باید به‌طور کامل تکمیل شوند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های اظهارنامه مالیاتی حقوقی، بخش ترازنامه است. در این بخش باید حتما دارایی و بدهی شما با هم برابر باشند، زیرا در غیر این‌صورت ترازنامه ارسالی توسط شما مورد تایید قرار نمی‌گیرد. بعد از اینکه تمامی مراحل را به ترتیب انجام داده و فرم‌های مربوطه را پر کردید، باید منتظر محاسبه میزان مالیات خود توسط اداره مالیات بمانید. بعد از مشخص شدن مبلغ مالیات، با مراجعه به سایت و از قسمت پرداخت مالیات می‌توانید آن را به‌صورت اینترنتی پرداخت کرده و سپس رسید پرداخت و اظهارنامه مالیاتی تایید شده را پرینت گرفته و بایگانی کنید.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی ۱۴۰۳

اگر شما جزء مشمولین پرداخت مالیات هستید، احتمالا تاکنون با اصطلاح «مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی» برخورد داشته‌اید. اما معنی این اصطلاح مهم مالیاتی چیست؟ مهلت تسلیم اظهارنامه به آخرین تاریخی اشاره دارد که هر شخص حقیقی و حقوقی برای ارسال اظهارنامه خود مهلت دارد. در واقع طبق قانون مالیات کشور، شما باید در مهلت تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی نسبت به ارسال اظهارنامه های مالیاتی خود به این سازمان اقدام کنید و هرگونه تاخیر و دیرکرد در فرستادن اظهارنامه‌ها منجر به جریمه شما می‌شود. با توجه به آخرین به‌روز‌رسانی‌های سایت اداره مالیات، مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی سال ۱۴۰۳، حداکثر تا ۳۱ تیرماه ۱۴۰۴ است. بنا بر این قانون، تمام اشخاص حقوقی، ۴ ماه بعد از اتمام سال مالیاتی (آخر تیرماه) مهلت دارند تا اظهارنامه‌های خود را تکمیل و ارسال کنند. لازم به ذکر است که در مورد اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده این مهلت متفاوت است و شما تا حداکثر ۱۵ روز بعد از پایان فصل برای ارسال آن فرصت دارید.

هرچند در برخی از سال‌ها سازمان امور مالیاتی این مهلت را تا حدودا یک ماه بعد تمدید می‌کند (برای مثال در سال ۱۴۰۳ مهلت تسلیم اظهارنامه ها تا تاریخ ۷ شهریور تمدید شد)، اما بهتر است شما در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را آماده و ارسال کنید تا مشمول جرایم مالیاتی نشوید.

 مدارک لازم برای تنظیم اظهارنامه مالیاتی

قبل از اینکه اقدام به تنظیم اظهارنامه مالیاتی سالانه خود کنید، باید مدارک و اسنادی را از قبل آماده کرده باشید. در ادامه این بخش مدارک مورد نیاز برای تکمیل اظهارنامه را برای شما لیست کرده‌ایم. فراموش نکنید که تمامی مدارک و اسناد زیر را باید در مراحل مختلف تکمیل فرم‌های اظهارنامه در سایت استفاده کنید؛ بنابراین نسبت به آماده‌سازی مدارک حتما قبل از اقدام به ثبت اظهارنامه اقدام کنید.

– مجوز کسب‌و‌کار شما (صادر شده توسط مراجع ذی صلاح)

– تمام اسناد و مدارک مربوط به شرکت یا موسسه شما مانند موضوع فعالیت، شرکت نامه، اساسنامه و آخرین تغییرات

– تصویر ترازنامه اشخاص حقیقی یا حقوقی

– تمامی قراردادهای شرکت یا موسسه با هر نوع شخص حقیقی، حقوقی یا قراردادهای دولتی

– ارائه اصل صورت سود و زیان

– کلیه گواهی‌های مربوط به گردش حساب دارای مهر شرکت یا موسسه

– میزان کل درآمد و فروش داخلی و خارجی

– صورت بهای مربوط به تمامی کالاها یا خدمات تولید شده و فروخته شده

– تصویر شناسنامه و کارت ملی کلیه اعضای هیات مدیره و همچنین صاحبان امضا

– تصویر اصل اجاره نامه محل قانونی شرکت شما یا گواهی سند آن

– ارائه شماه ثبت دفاتر قانونی به‌همراه کدهای رهگیری آنها

– مانده کل سود و زیان مربوط به دوره قبل و همچنین گردش حساب تعدیلات سنوات

– ارائه کارت بازرگانی (در صورت داشتن کارت بازرگانی)

– اسناد مربوط با مالیات‌های پرداخت شده قبلی (مورد تایید اداره مالیات)

– گواهی‌نامه‌های حساب‌های سال‌های پیش مربوط به مودیان مالیاتی برای بررسی ممیز اداره مالیات

– ارائه نام کاربری، رمز عبور (گذر واژه)، کد مالیاتی و همچنین کد رهگیری پیش ثبت‌نام برای ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی

– مدارکی که بنا به تشخیص اداره دارایی مورد نیاز باشند (مانند مدارک مربوط به پرداخت حق بیمه)

جریمه عدم پرداخت مالیات

همان‌طور که در بخش‌های قبل هم اشاره شد، هرکدام از مشمولین پرداخت مالیات (اشخاص حقیقی یا حقوقی) در صورت عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی و پرداخت نکردن مالیات با جرایمی روبرو می‌شود که قابل بخشش نبوده و آن شخص حتما باید این جریمه را پرداخت کند. مبلغ جریمه عدم پرداخت مالیات به‌طور دقیق مشخص نشده است اما معمولا تا حدود ۳۰ درصد از مقدار مالیات پرداخت نشده برای بدهکاران مالیاتی، جریمه محاسبه می‌شود. بنابراین حتما به قوانین مالیاتی و مهلت تعیین‌شده برای ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات خود دقت کافی داشته باشید. لازم به ذکر است آن دسته از کسب‌و‌کارهایی که در طول یک سال مالی هیچ فعالیت اقتصادی انجام ندهند نیز موظف به ارسال اظهارنامه خود هستند و در صورت نفرستادن اظهارنامه مشمول جریمه خواهند شد.

 انواع اظهارنامه مالیاتی

آنچه قبل از اقدام به تنظیم اظهارنامه مالیاتی باید به آن دقت کنید، آشنایی با انواع اظهارنامه و شناخت مناسب‌ترین نوع اظهارنامه مربوط به خودتان (شخص حقیقی یا حقوقی) است. اگر اظهارنامه متناسب با کسب‌و‌کار و شرایط خود را انتخاب و تکمیل کنید، تا حد زیادی از به‌وجود آمدن مشکلات مالیاتی در آینده پیش‌گیری می‌شود. در زیر می‌توانید لیستی از انواع اظهارنامه‌های مالیاتی را با توجه به قانون مالیات مشاهده کنید. همان‌طور که می‌بینید انواع مختلفی اظهارنامه با توجه به حقیقی یا حقوقی بودن یا نوع کسب‌و‌کار و درآمد شما وجود دارد که هنگام ارسال اظهارنامه باید دقت زیادی در انتخاب درست‌ترین نوع اظهارنامه داشته باشید.

• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (مطابق با ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم)
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گروه اول (مطابق با ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم)
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم (مطابق با ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم)
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم (مطابق با ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم)
• اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی که درآمد املاک دارند (مطابق با مواد ۵۷ و ۸۰)
• اظهارنامه مالیاتی انحلال شرکت (طبق ماده ۱۱۴ و ۱۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم)

چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنند؟

هرشخصی که در شرکت‌ها و موسسات دولتی و خصوصی اشتغال ندارد و دارای فیش حقوقی نیست ولی مشغول به انجام فعالیت اقتصادی است، ملزم به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی برای سازمان امور مالیاتی است. به عنوان مثال تمامی بازرگانان دارای کارت بازرگانی، کارخانه‌داران و صاحبان تولیدی‌ها و کارگاه‌ها، فروشگاه‌ها و در نهایت هر فردی که کسب‌و‌کار شخصی خود را اداره می‌کند و کارفرمای خود به حساب می‌آید، موظف به تسلیم اظهارنامه است. نکته‌ای که جالب است بدانید اینکه افرادی که خارج از ایران سکونت دارند اما درآمد آنها از ایران کسب می‌شود نیز ملزم به پر کردن اظهارنامه مالیاتی هستند. همچنین اتباع غیرایرانی که در کشور ایران به تجارت و فعالیت اقتصادی مشغول هستند نیز باید مالیات پرداخت کنند.

چه کسانی از ارسال اظهارنامه مالیاتی معاف هستند؟

بعضی از نهادها و سازمان‌ها بنا به تشخیص سازمان امور مالیاتی، معاف از پرداخت مالیات و در نتیجه معاف از پر کردن فرم مالیاتی و ارسال اظهارنامه هستند. برخی از این سازمان‌ها به شرح زیر هستند:

• وزارت‌خانه‌ها
• شهرداری‌ها
• سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری
• شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی و دانشجویان
• سازمان‌هایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند

همچنین برخی از اشخاص حقیقی مانند صیادان،کارگران، عشایر و… نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.

ارسال اظهارنامه مالیاتی به‌صورت الکترونیکی؛ دقت بالاتر و صرفه‌جویی در وقت شما

در نوشته بالا با اظهارنامه مالیاتی، انواع آن، نحوه تنظیم اظهارنامه‌های حقیقی و حقوقی و همچنین مشاغل معاف از ارسال اظهارنامه مالیاتی به‌طور کامل آشنا شدید. همان‌طور که مشاهده کردید در سال‌های قبل مشمولین پرداخت مالیات باید به‌صورت دستی دفاتر مالی خود را آماده کرده و به اداره مالیات تحویل می‌دادند اما در سال‌های اخیر با الکترونیکی شدن روند تکمیل و ثبت اظهارنامه‌های مالیاتی شما می‌توانید به‌آسانی و بدون پیچیدگی و همچنین در مدت زمانی کوتاه‌تر اظهارنامه‌های خود را تهیه و تنظیم و به سازمان امور مالیاتی تحویل دهید. امیدواریم از این مطلب کاربردی بهره برده باشید. منتظر شنیدن نظرات و پیشنهادات شما در بخش دیدگاه‌های این نوشته هستیم.