با توجه به وجود انواع شرکت با خصوصیات و کاربردهای متفاوت، لازم است که قبل از اقدام به ثبت شرکت با تمامی انواع و ویژگی‌های شرکت‌های گوناگون و کاربردهای آنها آشنا باشید. سوالی که بسیاری از افراد هنگام تاسیس شرکت خود با آن مواجه می‌شوند این است که چه نوع شرکتی را ثبت کنند. انتخاب نوع شرکت مناسب می‌تواند تأثیر زیادی بر روند فعالیت‌های تجاری و مسئولیت‌های قانونی داشته باشد. آشنایی با انواع شرکت در ایران، از جمله شرکت‌های مسئولیت محدود، سهامی خاص، سهامی عام، تضامنی و غیره، می‌تواند به روشن شدن فرآیند تاسیس کمک شایانی کند. در این مقاله از وبلاگ توسعه کسب و کار اکوبا، به بررسی انواع شرکت‌ها بر اساس نوع فعالیت و همچنین معرفی خصوصیات هر نوع شرکت تجاری در قانون تجارت خواهیم پرداخت. همچنین، به بررسی مراحل ثبت و مدارک مورد نیاز برای هر نوع شرکت خواهیم پرداخت تا خوانندگان بتوانند با اطمینان بیشتری در مسیر تاسیس کسب‌وکار خود گام بردارند. با ما همراه باشید.
بررسی انواع شرکت‌ها بر اساس نوع فعالیت در ایران
۱. شرکت‌های مدنی
یکی از انواع شرکت ها، مدنی است. شرکت‌های مدنی به مشارکت دو یا چند نفر برای کسب درآمد از یک فعالیت مشترک اطلاق می‌شود. این نوع شرکت شخصیت حقوقی ندارد و به همین دلیل نیازی به ثبت ندارد. شرکت‌های مدنی به دو دسته تقسیم می‌شوند: شرکت عقدی و شرکت قهری.
شرکت‌های عقدی معمولاً برای فعالیت‌هایی مانند تاسیس فروشگاه یا خرید ملک ایجاد می‌شوند. به عبارت دیگر، این نوع شرکت‌ها به‌منظور انجام فعالیت‌های تجاری و اقتصادی تشکیل می‌شوند و در عین حال، هیچ‌گونه تشریفات قانونی خاصی برای ثبت ندارند. از سوی دیگر، شرکت‌های قهری به‌ویژه در مواردی مانند وراثت شکل می‌گیرند و معمولاً بر اساس توافقات شفاهی یا کتبی بین ورثه ایجاد می‌شوند. این نوع شرکت‌ها به دلیل عدم نیاز به ثبت، به عنوان گزینه‌ای ساده و سریع برای افرادی که به دنبال همکاری در یک پروژه مشترک هستند، محسوب می‌شوند.
۲. شرکت‌های دولتی
یکی دیگر از انواع شرکت، شرکت‌های دولتی هستند. شرکت‌هایی که بیش از نیمی از سرمایه آنها متعلق به دولت است، به عنوان شرکت‌های دولتی شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها معمولاً به منظور ارائه خدمات عمومی و انجام پروژه‌های بزرگ اقتصادی تأسیس می‌شوند. تاسیس یا مصادره این شرکت‌ها تنها از طریق قانون امکان‌پذیر است و به همین دلیل، نظارت و کنترل بیشتری بر روی آنها وجود دارد. شرکت‌های دولتی می‌توانند نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌ها، ارائه خدمات عمومی و ایجاد اشتغال ایفا کنند. همچنین، این نوع شرکت‌ها معمولاً از حمایت‌های مالی و قانونی بیشتری برخوردارند و می‌توانند در پروژه‌های کلان اقتصادی مشارکت کنند.
۳. شرکت‌های چندملیتی
یکی دیگر از انواع شرکت، نوع چندملیتی است. این نوع شرکت‌ها باید حداقل در یک کشور دیگر (غیر از ایران) فعالیت داشته باشند و باید حداقل ۲۵ درصد از درآمد خود را از طریق فعالیت در خارج از کشور کسب کنند. شرکت‌های چندملیتی به دو دسته تقسیم می‌شوند: شرکت ملی و شرکت فراملی. شرکت ملی فقط یک دفتر مرکزی در کشور ایران دارد و فعالیت‌های خود را به‌صورت محدود در داخل کشور انجام می‌دهد.
در مقابل، شرکت‌های فراملی دارای دفاتر مرکزی دیگری در کشورهای دیگر به غیر از ایران هستند و به این ترتیب می‌توانند از فرصت‌های تجاری بیشتری در سطح بین‌المللی بهره‌برداری کنند. این نوع شرکت‌ها معمولاً با چالش‌های قانونی و فرهنگی بیشتری مواجه هستند، اما در عین حال، می‌توانند از مزایای اقتصادی و تجاری بیشتری نیز بهره‌مند شوند.
۴. شرکت‌های هلدینگ
شرکت‌های هلدینگ یکی دیگر از انواع شرکت هستند که به عنوان شرکت‌های مادر شناخته می‌شوند که حداکثر سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را در اختیار دارند. این شرکت‌ها تنها مجوز مالکیت و کنترل بر روی شرکت‌های زیرمجموعه خود را دارند و نباید فعالیت تجاری یا خدماتی دیگری انجام دهند. هدف اصلی شرکت‌های هلدینگ، مدیریت و کنترل بر روی شرکت‌های تابعه و بهینه‌سازی عملکرد آن‌هاست. این نوع شرکت‌ها معمولاً در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند و می‌توانند از طریق تنوع بخشی به سرمایه‌گذاری‌های خود، ریسک‌های مالی را کاهش دهند. همچنین، شرکت‌های هلدینگ می‌توانند از مزایای مالیاتی خاصی بهره‌مند شوند و به این ترتیب، به سودآوری بیشتری دست یابند.
۵. شرکت‌های غیردولتی یا خصوصی
این شرکت‌ها با هدف افزایش سودآوری تاسیس می‌شوند و برای فعالیت قانونی نیاز به ثبت دارند. این نوع شرکت‌ها به دلیل انعطاف‌پذیری و آزادی عمل بیشتری که دارند، معمولاً محبوبیت بیشتری در بین کارآفرینان دارند. شرکت‌های غیردولتی می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله تولید، خدمات، بازرگانی و فناوری اطلاعات فعالیت کنند. این نوع شرکت‌ها معمولاً به دنبال ایجاد نوآوری و بهبود فرآیندهای کاری هستند و می‌توانند به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کنند. همچنین، این شرکت‌ها به دلیل عدم وابستگی به دولت، می‌توانند با سرعت بیشتری به تغییرات بازار پاسخ دهند و از این طریق، مزیت رقابتی بیشتری کسب کنند. اگر قصد راه اندازی یک شرکت را دارید، بهتر است قبل از هر اقدامی از مشاوره کسب و کار کمک بگیرید.
انواع شرکت های تجاری در ایران
طبق ماده ۲۰ قانون تجارت، هفت نوع شرکت تجارتی در ایران وجود دارد که شامل موارد زیر است:
۱.شرکت سهامی
۲.شرکت با مسئولیت محدود
۳.شرکت تضامنی
۴.شرکت مختلط غیرسهامی
۵.شرکت مختلط سهامی
۶.شرکت نسبی
۷.شرکت تعاونی تولید و مصرف
شرکت سهامی
شرکت سهامی به شرکتی گفته می‌شود که سرمایه آن به‌صورت سهام بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود. مسئولیت هر سهام‌دار به اندازه مبلغ سهام اوست. این نوع شرکت به دو دسته تقسیم می‌شود: سهامی عام و سهامی خاص. در شرکت سهامی عام، بخشی از سرمایه از طریق فروش سهام به عموم تأمین می‌شود. این روش به شرکت این امکان را می‌دهد که سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کند و به رشد و توسعه بیشتری دست یابد. در مقابل، در شرکت‌های سهامی خاص، تمام سرمایه از سوی موسسان تأمین می‌شود و به همین دلیل، تعداد سهام‌داران محدودتر است. برای تأسیس این نوع شرکت، حداقل سه نفر به عنوان موسس لازم است. این نوع شرکت‌ها معمولاً در پروژه‌های بزرگ و سرمایه‌بر فعالیت می‌کنند و می‌توانند از مزایای خاصی بهره‌مند شوند.
شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود که یکی از انواع شرکت شناخته شده است، به شرکتی اطلاق می‌شود که بین دو یا چند نفر برای انجام امور تجارتی شکل می‌گیرد. در این نوع شرکت، شرکا تنها به اندازه میزان سرمایه‌گذاری خود مسئولیت دارند و سرمایه شرکت به سهام تقسیم نمی‌شود. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که ثبت این نوع شرکت به دلیل شرایط آسان‌تر، محبوبیت زیادی داشته باشد. شرکت‌های با مسئولیت محدود معمولاً در زمینه‌های کوچک و متوسط فعالیت می‌کنند و می‌توانند به راحتی به تغییرات بازار پاسخ دهند. همچنین، این نوع شرکت‌ها به دلیل سادگی در مدیریت و قوانین کمتر، برای کارآفرینان جذابیت بیشتری دارند.
مطالعه بیشتر: برنامه عملیاتی چیست؟
شرکت تضامنی
شرکت تضامنی یکی دیگر از انواع شرکت تجاری است و به شرکتی اطلاق می‌شود که برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود و در این نوع شرکت، تمامی شرکا مسئولیت تضامنی دارند. به عبارت دیگر، اگر دارایی شرکت برای پرداخت بدهی‌ها کافی نباشد، هر شریک به‌طور جداگانه مسئول پرداخت بدهی‌ها خواهد بود. این نوع شرکت نیازمند توجه و دقت بیشتری در هنگام ثبت است، زیرا هیچ یک از شرکا نمی‌توانند سهم خود را به دیگری منتقل کنند مگر با توافق کلیه شرکا. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که شرکت تضامنی برای افرادی که به دنبال همکاری نزدیک و مسئولیت مشترک هستند، مناسب باشد. همچنین، این نوع شرکت‌ها معمولاً در زمینه‌های خاصی مانند خدمات حرفه‌ای و مشاوره فعالیت می‌کنند.
شرکت مختلط غیرسهامی
یکی دیگر از انواع شرکت تجاری، شرکت مختلط غیرسهامی است. این نوع شرکت ترکیبی از شرکت تضامنی و شرکت با مسئولیت محدود است. در اینجا، شرکای ضامن مسئول پرداخت کل بدهی‌ها هستند، در حالی که شرکای با مسئولیت محدود تنها به اندازه سرمایه‌گذاری خود در سود و زیان شرکت شریک هستند. این نوع شرکت‌ها به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و مالی، نیاز به مدیریت مالی دقیق دارند. این نوع ساختار به شرکا این امکان را می‌دهد که از مزایای هر دو نوع شرکت بهره‌مند شوند و در عین حال، ریسک‌های مالی را کاهش دهند. به‌ویژه در شرایط اقتصادی ناپایدار، این نوع شرکت‌ها می‌توانند به عنوان گزینه‌ای امن و مطمئن برای سرمایه‌گذاران عمل کنند. 
شرکت مختلط سهامی
شرکت مختلط سهامی نوع بعدی از میان انواع شرکت های تجاری است که توسط شرکای سهامی و ضامن تأسیس می‌شود. در این نوع شرکت، شرکای سهامی مسئولیت‌شان به اندازه سهام آنها در شرکت است، در حالی که شرکای ضامن مسئولیت نامحدود دارند. این نوع شرکت به دلیل ترکیب ویژگی‌های دو نوع مختلف شرکت، می‌تواند انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت مالی و تجاری داشته باشد. همچنین، این نوع شرکت‌ها می‌توانند به راحتی به نیازهای بازار پاسخ دهند و از این طریق، به رشد و توسعه بیشتری دست یابند. این نوع شرکت‌ها معمولاً در زمینه‌های خاصی مانند سرمایه‌گذاری و پروژه‌های بزرگ فعالیت می‌کنند و می‌توانند از مزایای خاصی بهره‌مند شوند.
شرکت نسبی
شرکت نسبی به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که مسئولیت هر یک از شرکا به اندازه میزان سرمایه‌گذاری آنها در شرکت است. در نام این نوع شرکت باید عبارت «نسبی» و نام حداقل یکی از شرکا ذکر شود. در میان انواع شرکت های مختلف، این نوع شرکت معمولاً برای کسب‌وکارهای کوچک و محلی مناسب است و به دلیل سادگی در مدیریت و قوانین کمتر، برای کارآفرینان جذابیت بیشتری دارد. این نوع شرکت‌ها معمولاً در زمینه‌های خدماتی و تجاری فعالیت می‌کنند و می‌توانند به سرعت به تغییرات بازار پاسخ دهند.
شرکت تعاونی
شرکت‌های تعاونی به دو نوع تولیدی و مصرفی تقسیم می‌شوند. این نوع شرکت‌ها به منظور اشتغال در امور مربوط به تولید و فروش کالاها یا خدمات تشکیل می‌شوند و می‌توانند معافیت‌های مالیاتی خاصی داشته باشند. شرکت‌های تعاونی به دلیل هدف اجتماعی و اقتصادی خود، معمولاً با استقبال بیشتری مواجه می‌شوند. این نوع شرکت‌ها می‌توانند به ایجاد اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی در مناطق مختلف کمک کنند و به این ترتیب، نقش مهمی در توسعه اجتماعی و اقتصادی ایفا کنند.
مطالعه بیشتر: بیزینس مدل چیست؟
اهمیت ثبت شرکت
در بخش‌های قبل با انواع شرکت آشنا شدیم، در این بخش می‌خواهیم به اهمیت ثبت شرکت بپردازیم. ثبت شرکت به لحاظ قانونی یک الزام است که به ایجاد چهارچوب حقوقی و رسمی برای شرکت کمک می‌کند. این امر امکان انجام مسئولیت‌ها و تعهدات قانونی را برای صاحبان شرکت فراهم می‌کند. به‌طور کلی، ثبت شرکت به معنای ایجاد یک قرارداد تجاری بین افراد حقیقی و حقوقی است که به موجب آن امکان فعالیت در دایره خاصی به دست می‌آید.
ثبت شرکت همچنین اعتبار بیشتری به کسب‌وکار می‌بخشد و امکان شرکت در مناقصات و مزایده‌ها را فراهم می‌کند. این امر به ویژه برای شرکت‌های بزرگ و متوسط که به دنبال جذب سرمایه‌گذاران و مشتریان جدید هستند، بسیار حائز اهمیت است. همچنین، ثبت شرکت به صاحبان آن این امکان را می‌دهد که با اعتماد به نفس بیشتری در بازار فعالیت کنند و به این ترتیب، به رشد و توسعه کسب‌وکار خود کمک کنند.
مدارک ثبت شرکت‌های تجاری
برای ثبت شرکت، ابتدا باید نوع شرکت را انتخاب کرده و مدارک لازم را تهیه کنید. مدارک مورد نیاز شامل:
– اظهارنامه و تقاضانامه ثبت شرکت: این مدارک باید به صورت کامل و دقیق تکمیل شوند.
– شرکتنامه حاوی مشخصات شرکت: این سند شامل اطلاعات دقیق درباره شرکت و شرکا است.
– اساسنامه شرکت: اساسنامه باید شامل قوانین و مقررات داخلی شرکت باشد.
– صورت جلسه مجمع عمومی: این سند باید شامل تصمیمات مهم مجمع عمومی باشد.
– صورت جلسه انتخاب مدیران و قبولی آنها: این مدارک باید به تأسیس و مدیریت شرکت اشاره کند.
پس از تهیه این مدارک، می‌توانید به وب‌سایت «سازمان ثبت اسناد و املاک کشور» مراجعه کرده و مراحل ثبت شرکت را به‌صورت آنلاین انجام دهید.
نکته: اگر قصد راه اندازی کسب و کار اینترنتی را دارید، دقت داشته باشید که باید مراحل مخصوص به بیزینس های آنلاین را برای دریافت مجوز انجام دهید.
بررسی نحوه ثبت انواع شرکت های تجاری
برای ثبت شرکت، شرکایی که قصد تاسیس شرکت را دارند، باید به اقتضای موضوع فعالیت و میزان مسئولیتی که حاضر به تقبل هستند، نوع شرکت را انتخاب کنند. مبنای اصلی شرکت، تقسیم مسئولیت در قالب یک شخصیت حقوقی است. بنابراین، تحقیق در مورد انواع شرکت ها که هرکدام از آنها سطح خاصی از مسئولیت را برای گردانندگان و شرکای شرکت در پی دارند، لازم و ضروری است. همچنین، موضوع فعالیت پیش‌بینی شده برای شرکت در تعیین نوع آن مؤثر است، زیرا در برخی موارد، نوع اشتغال شرکت سطح خاصی از مسئولیت شرکا را اقتضا می‌کند.
مدارک لازم برای ثبت هر یک از انواع شرکت ها بر اساس مراحل فوق باید تهیه و تکمیل شود. اساسنامه در شرکت‌های سهامی و در مواردی در سایر شرکت‌ها می‌بایست تنظیم و به امضای شرکا یا موسسین رسیده باشد. همچنین مدارک مربوط به تادیه وجوه و یا تعهد به پرداخت مابقی سرمایه شرکت می‌بایست امضا شده و تصویر مصدق آن به مرجع ثبت شرکت‌ها ارسال شود. 
مراحل ثبت شرکت سهامی عام
شرکت سهامی عام یکی از انواع شرکت پرطرفدار است که به منظور جلب سرمایه‌های خرد برای انجام امور مهم و پرهزینه تشکیل می‌شود. مراحل ثبت این شرکت شامل موارد زیر است:
– موسسان مقدمات ایجاد شرکت را فراهم می‌آورند.
– موسسان با ترتیب دادن فرآیند پذیره‌نویسی، امکان جذب شرکای دیگر را فراهم می‌کنند.
– پس از جمع شدن سرمایه، با شرکت تمامی شرکا در مجمع عمومی موسس، شرکت تشکیل می‌شود.
– موسسین شرکت با تسلیم بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره‌نویسی به سازمان بورس اوراق بهادار در پی اخذ تاییدیه پذیره‌نویسی برمی‌آیند.
– پس از اخذ تاییدیه پذیره‌نویسی، اداره ثبت شرکت‌ها، اظهارنامه ارائه شده برای شرکت در شرف تاسیس را بررسی می‌کند.
– اعلامیه پذیره‌نویسی می‌بایست توسط موسسین در جراید آگهی شود.
– مجمع عمومی موسس با حضور شرکایی قابل تشکیل است که نصف سرمایه شرکت را تعهد کرده باشند.
– بعد از تصویب اساسنامه، این اساسنامه مصوب شده به ضمیمه صورت جلسه مجمع عمومی موسس به همراه اعلامیه قبولی مدیران و بازرسان برای ثبت شرکت به مرجع ثبت شرکت‌ها تحویل داده می‌شود.
مراحل ثبت شرکت سهامی خاص
برای ثبت شرکت سهامی خاص، مراحل زیر باید دنبال شود:
– شرکای شرکت باید شخصاً یا به از طریق وکیل خود اقدام به امضای اساسنامه شرکت کنند.
– تمام سرمایه شرکت تعهد شود و ۳۵ درصد آن به حسابی که مقرر شده است و در بانک افتتاح می‌شود، واریز شود.
– در این مرحله باید مدیران و بازرسان شرکت انتخاب شده و اشخاص انتخاب شده به صورت کتبی قبول سمت کنند.
مراحل ثبت شرکت با مسئولیت محدود
ثبت شرکت با مسئولیت محدود نیازمند تنظیم شرکتنامه و امضای آن توسط تمام شرکا و تسلیم کل سرمایه نقدی و تقویم و تسلیم سرمایه غیرنقدی می‌باشد.
مراحل ثبت شرکت تضامنی
ثبت شرکت تضامنی نیز منوط به تنظیم شرکتنامه و امضای آن توسط همه شرکا و تادیه کل سرمایه نقدی و تسلیم سرمایه غیرنقدی تقویم شده است.
مراحل ثبت انواع شرکت مختلط غیرسهامی
در این نوع شرکت، ابتدا باید شرکتنامه تنظیم شود و سپس اساسنامه‌ای که نام شرکای ضامن در آن تصریح شده باشد، تهیه گردد.
مراحل ثبت شرکت مختلط سهامی
برای ثبت این نوع شرکت، ابتدا شرکتنامه و اساسنامه تنظیم می‌شود و سپس مدیران شرکت تعیین می‌شوند.
آیا مدارک لازم برای ثبت انواع شرکت متفاوت است؟
مدارک لازم برای ثبت هر یک از شرکت‌ها بر اساس مراحل فوق باید تهیه و تکمیل شود و هر نوع شرکت نیاز به مدارک خاصی دارد. هرچند برخی از مدارک لازم برای ثبت شرکت در میان انواع شرکت یکسان و مشابه هستند. توجه داشته باشد که اساسنامه در شرکت‌های سهامی و در مواردی در سایر شرکت‌ها می‌بایست تنظیم و به امضای شرکا یا موسسین رسیده باشد.
ویژگی‌های عمومی نام انواع شرکت ها
در انتخاب نام لازم است که نام شرکت ریشه فارسی داشته باشد و به هیچ وجه نام لاتین را نباید انتخاب کنید. همچنین باید منطبق با فرهنگ انقلاب اسلامی و شئونات نظام جمهوری اسلامی باشد. اسم خاص بودن و پیش‌تر استفاده نشده بودن نیز از دیگر ویژگی‌های نام شرکت است.
مزایای ثبت شرکت
ثبت شرکت از مزایای زیادی برخوردار است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
– کمک به عقد قرارداد و اجرای برنامه‌های انتفاعی و غیرانتفاعی
– تسهیل استخدام رسمی افراد و جلوگیری از ایجاد مشکلات بیمه و قانون کار
– امکان رسیدگی رسمی به دعاوی صاحبان و ذی‌نفعان
– ایجاد اعتماد بین مشتریان و کسب‌وکار با ثبت شرکت
– امکان حضور در عرصه تجارت بین‌الملل
– استفاده از تسهیلات و حمایت‌های بانکی برای سازمان
بیشتر بدانید: اظهارنامه مالیاتی چیست؟
آشنایی با نحوه ثبت انواع شرکت با مشاورین اکوبا
آشنایی با انواع شرکت و مراحل ثبت آنها می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر در زمینه راه‌اندازی کسب‌وکار کمک کند. با توجه به اهمیت ثبت شرکت، توصیه می‌شود قبل از انجام هر اقدامی، اطلاعات لازم را جمع‌آوری کرده و از مشاوران حرفه‌ای در این زمینه کمک بگیرید. اگر سوالی در مورد ثبت انواع شرکت دارید، می‌توانید با مشاوران اکوبا در میان بگذارید. مشاورین و متخصصین آژانس توسعه کسب و کار اکوبا همواره آماده هستند تا شما را در تمامی مراحل راه اندازی کسب و کار یاری کنند. امیدواریم از این مطلب کاربردی بهره برده باشید. نظرات و سوالات خود را در بخش دیدگاه‌های این نوشته با ما در میان بگذارید.
