برنامه ریزی استراتژیک چیست؟ در تعریفی ساده، برنامه ریزی استراتژیک فرآیندی است که در آن رهبران یک سازمان چشم انداز خود را برای آینده تعریف می کنند و اهداف و مقاصد سازمان خود را مشخص می کنند. این فرآیند شامل ایجاد توالی است که در آن اهداف باید محقق شوند تا سازمان بتواند به چشم انداز اعلام شده خود برسد. برنامه ریزی استراتژیک آینده نگر است. این برنامه با برنامه ریزی تجاری سنتی، که معمولاً بر اهداف کوتاه مدت و تاکتیکی تمرکز می کند، مانند نحوه تقسیم بودجه متفاوت است. مدت زمان تحت پوشش یک طرح تجاری می تواند از چند ماه تا چندین سال متغیر باشد. در این نوشته از وبلاگ تخصصی اکوبا می خواهیم در مورد برنامه ریزی استراتژیک صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

مقدمه ای بر برنامه ریزی استراتژیک

محصول برنامه ریزی استراتژیک یک برنامه استراتژیک است که اغلب در یک سند طرح یا رسانه های دیگر منعکس می شود. این طرح ها را می توان به راحتی توسط افراد مختلف از جمله کارمندان، مشتریان، شرکای تجاری و سرمایه گذاران به اشتراک گذاشت، درک کرد و دنبال کرد. سازمان ها برنامه ریزی استراتژیک را به صورت دوره ای انجام می دهند تا تأثیر تغییر تجارت، صنعت و شرایط قانونی و نظارتی را در نظر بگیرند. یک برنامه استراتژیک ممکن است در آن زمان به روز و تجدید نظر شود تا هرگونه تغییر استراتژیک را منعکس کند.

چرا برنامه ریزی استراتژیک مهم است؟

کسب و کارها به جهت و اهداف سازمانی نیاز دارند تا به سمت آن کار کنند. برنامه ریزی استراتژیک این نوع راهنمایی را ارائه می دهد. اساساً یک برنامه استراتژیک یک نقشه راه برای رسیدن به اهداف تجاری است. بدون چنین راهنمایی، هیچ راهی برای تشخیص اینکه آیا یک کسب و کار در مسیر رسیدن به اهداف خود قرار دارد وجود ندارد.

۴ جنبه اساسی در توسعه استراتژي

چهار جنبه زیر در توسعه استراتژی قابل توجه است:

• ماموریت: برنامه ریزی استراتژیک با ماموریتی شروع می شود که به شرکت احساس هدف و جهت می دهد. بیانیه ماموریت سازمان توصیف می کند که چه کسی است، چه می کند و به کجا می خواهد برود. مأموریت ها معمولاً گسترده اما قابل اجرا هستند. به عنوان مثال، یک کسب و کار در صنعت آموزش ممکن است به دنبال این باشد که در ابزارها و خدمات آموزشی مجازی آنلاین پیشرو باشد.
• اهداف: برنامه ریزی استراتژیک شامل انتخاب اهداف است. اکثر برنامه ریزی ها از اهداف SMART – خاص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط و محدود به زمان – یا سایر اهداف قابل اندازه گیری عینی استفاده می کنند. اهداف قابل اندازه گیری از این جهت مهم هستند که رهبران کسب و کار را قادر می سازند تا تعیین کنند که کسب و کار در برابر اهداف و مأموریت کلی چقدر خوب عمل می کند. تنظیم هدف برای کسب و کار آموزشی ساختگی ممکن است شامل انتشار اولین نسخه از یک پلتفرم کلاس مجازی در عرض دو سال یا افزایش فروش یک ابزار موجود تا ۳۰ درصد در سال آینده باشد.
• همسویی با اهداف کوتاه مدت: برنامه ریزی استراتژیک مستقیماً به برنامه ریزی تجاری کوتاه مدت و تاکتیکی مربوط می شود و می تواند به رهبران کسب و کار در تصمیم گیری های روزمره کمک کند که بهتر با استراتژی کسب و کار هماهنگ باشد. برای کسب و کار آموزشی ساختگی، رهبران ممکن است سرمایه‌گذاری استراتژیک در فناوری‌های ارتباطی و همکاری، مانند نرم‌افزار و خدمات کلاس مجازی انجام دهند، اما فرصت‌های ایجاد امکانات کلاس فیزیکی فیزیکی را از بین ببرند.
• ارزیابی و بازنگری: برنامه ریزی استراتژیک به رهبران کسب و کار کمک می کند تا به طور دوره ای پیشرفت را در برابر برنامه ارزیابی کنند و در پاسخ به شرایط در حال تغییر، تغییرات یا تنظیماتی را انجام دهند. به عنوان مثال، یک کسب و کار ممکن است به دنبال حضور جهانی باشد، اما محدودیت های قانونی و نظارتی ممکن است ظاهر شود که بر توانایی آن برای فعالیت در مناطق جغرافیایی خاص تأثیر می گذارد. در نتیجه، رهبران کسب و کار ممکن است مجبور به تجدید نظر در برنامه استراتژیک برای تعریف مجدد اهداف یا تغییر معیارهای پیشرفت شوند.

ملاحظات مدرن برای برنامه ریزی استراتژیک

در حالی که برنامه ریزی استراتژیک برای دهه ها سنگ بنای مدیریت سازمانی بوده است، چشم انداز برنامه ریزی استراتژیک در سال های اخیر دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. نوآوری‌ها در فناوری و تحولات اجتماعی-اقتصادی، به ویژه همه‌گیری COVID-19، اساساً محاسبات برنامه‌ریزی استراتژیک را تغییر داده است. این ملاحظات مدرن بر ماهیت در حال تحول برنامه ریزی استراتژیک در دنیای امروز تأکید می کند.

اهمیت برنامه ریزی استراتژیک در جامعه در حال توسعه

ظهور همه‌گیری COVID-19 اهمیت انعطاف‌پذیری و انعطاف‌پذیری را در برنامه‌ریزی استراتژیک به‌خوبی برجسته کرده است. سازمان‌ها در سرتاسر جهان با این واقعیت آشکار مواجه شده‌اند که توانایی چرخش سریع در پاسخ به شرایط خارجی به سرعت در حال تغییر، نه تنها سودمند است، بلکه برای بقا ضروری است.

این دوره این مفهوم را تقویت کرده است که برنامه های استراتژیک باید اسناد زنده باشند – سازگار، پویا و پاسخگو به چالش ها و فرصت های پیش بینی نشده. دیدگاه سنتی برنامه ریزی استراتژیک به عنوان مجموعه ای از دستورالعمل های ثابت، جای خود را به درک برنامه های استراتژیک به عنوان چارچوب های سیالی داده است که واکنش سازمانی را به یک محیط ناپایدار هدایت می کند.

استقبال از تحول دیجیتال

سرعت سریع تکامل فناوری، ادغام استراتژی‌های تحول دیجیتال را به یک جزء مهم برنامه‌ریزی استراتژیک تبدیل کرده است.

قابلیت های دیجیتال اکنون در قلب موفقیت عملیاتی و تمایز رقابتی قرار دارند. سازمان‌ها می‌توانند تجزیه و تحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی را در فرآیندهای برنامه‌ریزی استراتژیک ادغام کنند تا به آنها در نوآوری، افزایش کارایی، افزایش تجارب مشتری و حفظ مزیت رقابتی کمک کنند.

چابکی و سازگاری

برنامه ریزی استراتژیک مدرن با تأکید بر چابکی و ظرفیت سازگاری سریع مشخص می شود. در عصری که با تغییرات دائمی مشخص شده است، سازمان ها باید آماده باشند تا در دریایی از تغییرات حرکت کنند و مسیر خود را در پاسخ به پویایی بازار و تغییرات محیطی تنظیم کنند.

این امر مستلزم ارزیابی مجدد مستمر برنامه استراتژیک و تمایل به تنظیم مجدد اهداف و تاکتیک ها در راستای همسویی با چشم انداز خارجی در حال تحول است. چابکی برای انطباق سریع اولویت های استراتژیک اکنون یک شایستگی حیاتی برای انعطاف پذیری سازمانی و موفقیت بلندمدت است.

پایداری و مسئولیت اجتماعی

پایداری و مسئولیت اجتماعی به عنوان ملاحظات اصلی در برنامه ریزی استراتژیک ظاهر شده اند. با تکامل انتظارات اجتماعی، تقاضای فزاینده ای برای سازمان ها وجود دارد که استراتژی های خود را با معیارهای محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) همسو کنند.

این همسویی نشان دهنده تعهد گسترده تر به توسعه پایدار و شهروندی شرکتی مسئولانه است. گنجاندن پایداری و مسئولیت اجتماعی در برنامه ریزی استراتژیک نه تنها انتظارات نظارتی و اجتماعی را برآورده می کند، بلکه راه های جدیدی را برای نوآوری باز می کند و سازمان ها را با مصرف کنندگان و ذینفعان آگاه به محیط زیست مرتبط می کند.

پرورش فرهنگ سازمانی و مشارکت کارکنان

یک برنامه استراتژیک که با فرهنگ سازمان طنین انداز باشد و کارکنان را فعالانه درگیر کند، احتمال موفقیت بیشتری دارد. پرورش یک فرهنگ حمایتی که با چشم انداز استراتژیک همسو باشد، برای تقویت همسویی سازمانی و جلب مشارکت بسیار مهم است.

مشارکت دادن کارکنان در فرآیند برنامه ریزی استراتژیک، حس مالکیت و تعهد به اهداف سازمان را القا می کند و در نتیجه تلاش جمعی را به سوی تحقق آنها سوق می دهد. برنامه ریزی استراتژیک مدرن ارزش مشارکت کارکنان و فرهنگ سازمانی را به عنوان عناصر اساسی که زیربنای اجرای موفقیت آمیز اهداف استراتژیک هستند، به رسمیت می شناسد.

مراحل برنامه ریزی استراتژیک چیست؟

بسته به نوع کسب‌وکار و جزئیات مورد نیاز، روش‌های مختلفی برای رویکرد برنامه‌ریزی استراتژیک وجود دارد. اکثر چرخه های برنامه ریزی استراتژیک را می توان در این پنج مرحله خلاصه کرد:

• شناسایی: یک چرخه برنامه ریزی استراتژیک با تعیین موقعیت استراتژیک فعلی یک کسب و کار شروع می شود. اینجاست که ذینفعان از برنامه استراتژیک موجود – از جمله بیانیه ماموریت و اهداف استراتژیک بلند مدت – برای ارزیابی کسب و کار و محیط آن استفاده می کنند. این ارزیابی ها می تواند شامل نیازسنجی یا تحلیل SWOT (تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها) برای درک وضعیت کسب و کار و مسیر پیش رو باشد.
• اولویت بندی: در مرحله بعد، برنامه ریزان استراتژیک اهداف و ابتکاراتی را تعیین می کنند که با مأموریت و اهداف شرکت مطابقت دارد و کسب و کار را به سمت دستیابی به اهداف خود سوق می دهد. ممکن است اهداف بالقوه زیادی وجود داشته باشد، بنابراین برنامه ریزی مهم ترین، مرتبط ترین و فوری ترین آنها را اولویت بندی می کند. اهداف ممکن است شامل در نظر گرفتن منابع مورد نیاز – مانند بودجه و تجهیزات – باشد و اغلب شامل یک جدول زمانی و معیارهای تجاری یا KPI برای اندازه‌گیری پیشرفت هستند.
• توسعه: این محور اصلی برنامه ریزی استراتژیک است که در آن ذینفعان برای تدوین گام ها یا تاکتیک های لازم برای دستیابی به یک هدف استراتژیک اعلام شده با یکدیگر همکاری می کنند. این ممکن است شامل ایجاد برنامه های تجاری تاکتیکی کوتاه مدت متعددی باشد که در استراتژی کلی قرار می گیرند. ذینفعان درگیر در توسعه طرح از ابزارهای مختلفی مانند نقشه استراتژی برای کمک به تجسم و اصلاح طرح استفاده می کنند. توسعه طرح ممکن است شامل مبادلات هزینه و فرصت باشد که منعکس کننده اولویت های کسب و کار است. اگر توسعه‌دهندگان از استراتژی بلندمدت حمایت نکنند، ممکن است برخی از ابتکارات را رد کنند.
• پیاده سازی: پس از تدوین برنامه استراتژیک، زمان اجرای آن فرا می رسد. این امر مستلزم ارتباط شفاف در سراسر سازمان برای تعیین مسئولیت ها، سرمایه گذاری، تنظیم سیاست ها و فرآیندها و ایجاد اندازه گیری و گزارش است. پیاده سازی معمولاً شامل مدیریت استراتژیک با بررسی منظم استراتژیک است تا اطمینان حاصل شود که برنامه ها در مسیر خود باقی می مانند.
• به روز رسانی: با تغییر شرایط کسب و کار و ظهور فرصت های جدید، یک برنامه استراتژیک به صورت دوره ای برای تنظیم اولویت ها و ارزیابی مجدد اهداف مورد بازبینی و تجدید نظر قرار می گیرد. بررسی سریع معیارها می‌تواند هر سه ماه یکبار انجام شود و تغییرات در برنامه استراتژیک می‌تواند سالانه انجام شود. ذینفعان ممکن است از کارت امتیازی متوازن و سایر ابزارها برای ارزیابی عملکرد در برابر اهداف استفاده کنند.

چه کسی برنامه ریزی استراتژیک را در یک کسب و کار انجام می دهد؟

یک کمیته معمولاً فرآیند برنامه ریزی استراتژیک را رهبری می کند. کارشناسان برنامه‌ریزی توصیه می‌کنند که کمیته شامل نمایندگانی از تمام حوزه‌های شرکت باشد و به شیوه‌ای باز و شفاف کار کند که در آن اطلاعات از ابتدا تا انتها مستند می‌شود. این کمیته به تحقیق و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای درک وضعیت سازمان و عواملی که در آینده بر آن تأثیر می گذارد، می پردازد. کمیته باید ورودی و بازخوردی را برای تایید یا به چالش کشیدن ارزیابی خود از اطلاعات بخواهد.

کمیته می‌تواند یکی از روش‌ها یا چارچوب‌های استراتژیک بسیاری را که برای هدایت رهبران در این فرآیند ایجاد شده‌اند، انتخاب کند. این متدولوژی ها کمیته را طی مجموعه ای از مراحل که شامل تجزیه و تحلیل یا ارزیابی، تدوین استراتژی، و بیان و ارتباط اقدامات مورد نیاز برای حرکت سازمان به سمت چشم انداز استراتژیک خود می شود، هدایت می کند.

کمیته معیارهایی را ایجاد می کند که سازمان را قادر می سازد تا تعیین کند که در اجرای برنامه استراتژیک چقدر در برابر اهداف خود عمل می کند. فرآیند برنامه‌ریزی همچنین باید مشخص کند که کدام مدیران برای اطمینان از اینکه فعالیت‌های معیار در زمان‌های برنامه‌ریزی شده انجام می‌شوند و اهداف مشخصی برآورده می‌شوند، پاسخگو هستند.

برنامه ریزی استراتژیک هر چند وقت یکبار باید انجام شود؟

هیچ‌گونه الزامات یکسانی برای تعیین فراوانی یک چرخه برنامه ریزی استراتژیک وجود ندارد. با این حال، رویکردهای مشترکی وجود دارد. بررسی های فصلی یک بار در سه ماهه معمولاً یک چارچوب زمانی مناسب برای بررسی مجدد مفروضات ایجاد شده در فرآیند برنامه ریزی و سنجش پیشرفت با بررسی معیارها در برابر برنامه است.

بررسی های سالانه بررسی سالانه به رهبران کسب‌وکار اجازه می‌دهد معیارهای چهار فصل گذشته را ارزیابی کرده و تغییرات آگاهانه را در برنامه انجام دهند. جدول زمانی همیشه در معرض تغییر است. زمان بندی باید انعطاف پذیر و متناسب با نیازهای یک شرکت باشد. به عنوان مثال، یک استارتاپ در یک صنعت پویا ممکن است ماهانه برنامه استراتژیک خود را بازبینی کند. یک کسب و کار بالغ در یک صنعت به خوبی تثبیت شده ممکن است تصمیم بگیرد که طرح را کمتر مورد بازبینی قرار دهد.

انواع برنامه های استراتژیک

فعالیت های برنامه ریزی استراتژیک معمولاً بر سه حوزه متمرکز می شوند: تجاری، شرکتی یا عملکردی. آنها به شرح زیر شکسته می شوند:

• تجارت: یک برنامه استراتژیک کسب و کار محور بر جنبه های رقابتی سازمان متمرکز است — ایجاد مزیت های رقابتی و فرصت هایی برای رشد. این طرح‌ها مأموریتی را برای ارزیابی محیط کسب‌وکار خارجی، تعیین اهداف و تخصیص منابع مالی، انسانی و فناوری برای دستیابی به آن اهداف اتخاذ می‌کنند. این برنامه استراتژیک معمولی و تمرکز اصلی این مقاله است.
• شرکتی: یک طرح شرکت محور نحوه عملکرد شرکت را مشخص می کند. بر سازماندهی و همسویی ساختار کسب و کار، سیاست ها و فرآیندهای آن و رهبری ارشد آن برای رسیدن به اهداف مورد نظر تمرکز دارد. به عنوان مثال، مدیریت یک کارخانه تحقیق و توسعه ممکن است به گونه‌ای ساختار یافته باشد که به صورت پویا و به صورت موقت عمل کند. به نظر متفاوت از تیم مدیریت در امور مالی یا منابع انسانی است.
• عملکردی: برنامه‌های استراتژیک عملکرد محور در استراتژی‌های سطح شرکت قرار می‌گیرند و بررسی دقیقی از بخش‌ها یا بخش‌های خاص مانند بازاریابی، منابع انسانی، امور مالی و توسعه ارائه می‌دهند. برنامه های عملکردی بر روی خط مشی و فرآیند – مانند امنیت و انطباق – تمرکز می کنند و در عین حال بودجه و تخصیص منابع را تعیین می کنند.

در بیشتر موارد، یک برنامه استراتژیک شامل عناصر هر سه حوزه تمرکز می شود. اما این طرح ممکن است بسته به نیازها و نوع کسب و کار به سمت یک حوزه تمرکز متمایل شود.

مدیریت استراتژیک چیست؟

سازمان هایی که در هماهنگی اقدامات خود با برنامه های استراتژیک خود بهترین هستند، در مدیریت استراتژیک شرکت می کنند. یک فرآیند مدیریت استراتژیک، شیوه‌های مستمری را ایجاد می‌کند تا اطمینان حاصل شود که فرآیندها و منابع سازمان از بیانیه مأموریت و چشم‌انداز برنامه استراتژیک پشتیبانی می‌کنند.

به زبان ساده، مدیریت استراتژیک اجرای استراتژی است. به این ترتیب، مدیریت استراتژیک گاهی اوقات به عنوان اجرای استراتژی نامیده می شود. اجرای استراتژی شامل شناسایی معیارها، تخصیص منابع مالی و انسانی و ارائه رهبری برای تحقق اهداف تعیین شده است.

مدیریت استراتژیک ممکن است شامل یک رویکرد تجویزی یا توصیفی باشد. یک رویکرد تجویزی بر چگونگی ایجاد استراتژی ها تمرکز دارد. اغلب از یک رویکرد تحلیلی – مانند SWOT یا کارت امتیازی متوازن – برای محاسبه ریسک ها و فرصت ها استفاده می کند. یک رویکرد توصیفی بر چگونگی اجرای استراتژی ها متمرکز است و معمولاً بر دستورالعمل ها یا اصول کلی تکیه دارد. با توجه به شباهت های بین برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت استراتژیک، این دو اصطلاح گاهی اوقات به جای یکدیگر استفاده می شوند.

نقشه استراتژی چیست؟

نقشه استراتژی یک ابزار یا الگوی برنامه ریزی است که برای کمک به ذینفعان برای تجسم استراتژی کامل یک کسب و کار به عنوان یک گرافیک مرتبط به هم استفاده می شود. این تجسم ها روشی قدرتمند برای درک و بررسی روابط علت و معلولی بین عناصر یک استراتژی تجاری ارائه می دهند.در حالی که یک نقشه را می توان به روش های مختلفی ترسیم کرد، همه نقشه های استراتژی بر چهار حوزه یا دسته بندی اصلی تجاری تمرکز دارند: مالی، مشتری، فرآیندهای کسب و کار داخلی، و یادگیری و رشد. اهداف در آن چهار حوزه طبقه بندی می شوند و می توان روابط یا وابستگی هایی بین آن اهداف ایجاد کرد.

به عنوان مثال، یک نقشه استراتژی ممکن است شامل یک هدف مالی کاهش هزینه ها و یک هدف فرآیند تجاری برای بهبود کارایی عملیاتی باشد. این دو هدف مرتبط هستند و می توانند به ذینفعان کمک کنند تا درک کنند که وظایفی مانند بهبود گردش کار عملیاتی می تواند هزینه های شرکت را کاهش دهد و دو عنصر برنامه استراتژیک را برآورده کند. یک نقشه استراتژی می تواند به تبدیل اهداف کلی به یک برنامه اقدام و اهدافی که می توانند همسو و اجرا شوند کمک کند.

نگاشت استراتژی همچنین می تواند به شناسایی چالش های استراتژیک که ممکن است واضح نباشند کمک کند. به عنوان مثال، یکی از اهداف یادگیری و رشد ممکن است افزایش تخصص کارکنان باشد، اما ممکن است چالش‌های غیرمنتظره‌ای را در حفظ و پاداش کارکنان به نمایش بگذارد که بر اهداف کاهش هزینه تأثیر می‌گذارد.

مزایای برنامه ریزی استراتژیک

برنامه ریزی استراتژیک موثر مزایای بسیاری دارد. سازمان ها را وادار می کند که از وضعیت آینده فرصت ها و چالش ها آگاه شوند. همچنین آنها را وادار می کند تا خطرات را پیش بینی کنند و بفهمند چه منابعی برای استفاده از فرصت ها و غلبه بر مسائل استراتژیک مورد نیاز است.

برنامه ریزی استراتژیک همچنین به افراد احساس جهت می دهد و آنها را حول یک ماموریت مشترک هدایت می کند. استانداردها و پاسخگویی را ایجاد می کند. برنامه ریزی استراتژیک می تواند برنامه های عملیاتی و کارایی را افزایش دهد. همچنین به سازمان‌ها کمک می‌کند زمان صرف شده برای مدیریت بحران را محدود کنند، جایی که به تغییرات غیرمنتظره‌ای واکنش نشان می‌دهند که نتوانسته‌اند پیش‌بینی کنند و برای آن آماده شوند.

فناوری اطلاعات بخش کلیدی توسعه یک برنامه استراتژیک موثر است. به این هشت الگوی برنامه ریزی استراتژیک IT رایگان نگاه کنید که می تواند به تبدیل IT به نیروی محرکه در یک تجارت کمک کند. نحوه ارزیابی نیازهای یک سازمان و اجرای استراتژی فناوری را بیاموزید و نحوه تعیین اهداف تجاری را در این راهنماهای گام به گام ببینید.

برنامه ریزی استراتژیک؛ یکی از عوامل کلیدی موفقیت هر کسب و کاری

در نوشته بالا تعریف دقیقی در مورد اینکه برنامه ریزی استراتژیک چیست، را به شما ارائه دادیم و جنبه های مختلف برنامه ریزی استراتژيک را بررسی کردیم. امیدواریم از این مطلب کاربردی بهره برده باشید. سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.

مرجع مقاله:

https://www.techtarget.com/searchcio/definition/strategic-planning