به نظر شما رهبری و مدیریت دو مفهوم یکسان هستند؟ این دو اصطلاح پرکاربرد در دنیای کسب‌وکارها که زیاد از آنها صحبت می‌شود هر کدام به چه چیزی دلالت دارند؟ تفاوت رهبری و مدیریت در چیست؟ واقعیت این است که هرچند مدیریت و رهبری در بسیاری از موضوعات هم‌پوشانی دارند اما هرکدام از آنها دارای ویژگی‌ها و نقش‌های منحصربه‌فرد هستند. در نوشته پیش‌رو می‌خواهیم درمورد فرق رهبری و مدیریت، تضادها، همپوشانی‌ها و علل تفاوت این دو صحبت کنیم. اگر شما هم به درک بهتر این دو مفهوم علاقمند هستید با این مطلب کاربردی از موسسه توسعه کسب‌و‌کار اکوبا همراه باشید.

چرا باید تفاوت رهبری و مدیریت را درک کنیم؟

مدیریت و رهبری دو ستون متمایز و در عین حال در هم‌تنیده کسب‌و‌کار‌ها و سازمان‌ها هستند که آنها را در مسیر موفقیت هدایت می‌کنند. اگرچه این دو مفهوم عموما به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند اما به علت تفاوت مدیریت و رهبری، هرکدام از آنها دربرگیرنده نقش‌ها، استراتژی‌ها و مسئولیت‌های جداگانه‌ای هستند. برای اینکه در مسیر عبور از چالش‌های سازمان‌های امروزی بتوانید کسب‌و‌کار خود را به بهترین شکل هدایت کنید، درک تفاوت‌های بین دو نقش رهبری و مدیریت و همچنین تأثیر هرکدام از آن‌ها بر کارایی سازمان ضروری است. ما در مقاله اصول برنامه ریزی در مدیریت در مورد وظایف مدیریتی صحبت کرده ایم.

مفهوم مدیریت در سازمان

مدیریت را می‌توان به ستون فقرات یک سازمان تشبیه کرد. در این تعریف به هماهنگی کارآمد میان سه شاخص مهم منابع، فرآیندها و نیروهای سازمان برای دستیابی به اهداف از پیش‌تعریف‌شده و هم‌چنین حفظ ثبات سازمان مدیریت می‌گویند. مدیران سازمان با به‌کارگیری تخصص و تجربه خود، برنامه‌ریزی، سازماندهی و کنترل منابع را به‌گونه‌ای انجام می‌دهند که تمامی وظایف در زمان مشخص و با هزینه مقرر به پایان برسد.

تمرکز اصلی مدیران بر حفظ نظم، بهینه‌سازی فرآیندها و دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت با رعایت دستورالعمل‌ها و استانداردهای از پیش‌تعیین‌شده است. مشاغلی مانند مدیر پروژه، مدیر عملیات یا رئیس بخش در دسته شغل‌های مدیریتی قرار می‌گیرند که در هرکدام از آنها، مدیر مجموعه مسئول نظارت بر عملیات روزانه و اطمینان از عملکرد روان و بدون مانع بخش مربوطه است. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مهارت های مدیریت را مطالعه کنید

مفهوم رهبری در سازمان

برای توصیف مفهوم رهبری باید در مورد الهام‌بخشی و چشم‌اندازهای سازمان صحبت کرد. رهبران در واقع نیروی محرکه سازمان در جهت رسیدن به اهداف بلندمدت هستند. رهبر هر سازمان فردی الهام‌بخش و منبع انگیزه کارکنان است که آنها را در جهت انجام صحیح کارها و مسئولیت‌ها در راستای رسیدن به هدف مشترک هدایت می‌کند. رهبران تاثیرگذار ارزش‌های بنیادی سازمان و چشم‌اندازی قابل درک را تعیین کرده و تیم‌های خود را در تمام طول مسیر هدایت می‌کنند.

رهبران به‌خوبی با توانایی‌های رهبری خود اعضای تیم را تشویق، خلاقیت آنها را شکوفا و در جهت ارتقاء آنها تلاش می‌کنند و در واقع تیم‌های تحت رهبری خود را در جهت رسیدن به هدف و کسب موفقیت‌های جدید توانمند می‌کنند. مشاغلی مانند مدیرعاملی، رهبر تیم یا ریاست سازمان در حوزه رهبری قرار می‌گیرند که در هرکدام از این موقعیت‎‌های شغلی، رهبر مسئول ترسیم مسیر کسب‌وکار، پرورش نوآوری و هم‌سو کردن سازمان با شرایط در حال تغییر بازار است. شما می توانید با استفاده از خدمات مشاوره مدیریت اکوبا درک بهتری از چالش ها و رفتارهای مدیریتی در شرایط متفاوت به دست آورید.

۵ تفاوت رهبری و مدیریت

در بخش قبل با مفاهیم مدیریت و رهبری آشنا شدید و اطلاعاتی را در مورد عناوین شغل‌های هرکدام از این دو حوزه کسب کردید. در اینجا می‌خواهیم در مورد ۵ تفاوت اساسی نقش‌های مدیریتی و رهبری صحبت کنیم تا درک بهتری از دلایل تمایز این دو پیدا کنید.

۱. رهبران چشم‌انداز سازمان را تعیین می‌کنند و مدیران آن را دنبال می‌کنند.

تعیین چشم‌انداز سازمان توسط رهبر انجام می‌شود، در حالیکه مدیر سازمان ماموریت اجرای این چشم انداز را برعهده دارد. رهبران به‌خوبی می‌دانند که سازمانشان در آینده باید درچه موقعیت و جایگاهی باشد، اما مسئولیت تحقق این دیدگاه را برعهده ندارند. این مدیران هستند که نقشی تعیین‌کننده در اجرای چشم‌انداز سازمان دارند و ماموریت و اهداف شرکت را به کل اعضای سازمان منتقل کرده، کارکنان را با اهداف و ارزش‌های کسب‌و‌کار همسو می‌کنند.

۲. رهبران ایده‌پردازی می‌کنند، مدیران ایده‌ها را اجرایی می‌کنند.

رهبران بیشتر به‌دنبال فرصت‌هایی برای بهبود سازمان در سطح کلی هستند و این کار را با ایده‌های جدید انجام می‌دهند. مدیران وظیفه دارند ایده‌های رهبران را به سمت اجرایی شدن پیش ببرند. در واقع رهبران به دنبال پاسخ‌هایی برای «چه چیزی و چرا» هستند و  مدیران به دنبال پاسخ هایی برای «چگونه و چه زمانی» هستند.

۳. رهبران برای کارکنان الهام‌بخش هستند و مدیران کارکنان را در جهت رسیدن به موفقیت راهنمایی می‌کنند.

رهبران قدرت و توانایی زیادی در الهام‌بخشی به افراد سازمان دارند، در حالی‌که مدیران مسئول هدایت کارکنان و ایجاد تجربه‌های کاری مثبت در کل مسیر شغلی آنها هستند. رهبران باید بتوانند توجه نیروی کاری را جلب کنند، در توانمندسازی آنها تلاش کنند و آنها را برای ابتکارات و خلاقیت‌هایشان تشویق کنند. مطالعات نشان می‌دهند که تعامل و ارتباط منظم کارکنان با رهبران باعث کاهش استرس و فشار کاری آنها می‌شود.

۴. رهبران به آینده نگاه می کنند، مدیران در زمان حال کار می‌کنند.

یکی از تفاوت‌های اصلی بین رهبری و مدیریت این است که رهبران بیشتر بر آینده متمرکز هستند، در حالی که مدیران بیشتر بر زمان حال تمرکز دارند. بنابراین مهم‌ترین هدف مدیر دستیابی به اهداف سازمانی از طریق اجرای فرآیندها و رویه‌هایی پیرامون بودجه‌بندی، ساختار سازمانی و نیروی انسانی است. از سوی دیگر رهبران تمایل دارند از قبل در مورد آینده فکر کنند و از فرصت‌های پیش‌رو استفاده کنند. بنابراین رهبر باید توانایی این را داشته باشد که چشم‌انداز خود را به طور شفاف و واضح به مدیران و کارکنان ابلاغ کند.

۵. رهبران فرهنگ سازمان را تعیین می‌کنند و مدیران این فرهنگ را به سازمان تزریق می‌کنند.

فرهنگ، سیستمی از ارزش‌ها، باورها و رفتارهایی است که نحوه عملکرد سازمان و نحوه انجام کار را تعیین می‌کند. وقتی صحبت از فرهنگ سازمان می‌شود، تفاوت رهبری و مدیریت این است که رهبران فرهنگ را تعریف و شکل می‌دهند و مدیران کارکنان خود را هدایت می کنند تا به آن فرهنگ عمل کنند.

ملاحظات کلیدی هنگام انتخاب رشته با توجه به تفاوت رهبری و مدیریت

با توجه به مطالبی که در تفاوت مدیریت و رهبری بیان شد و دید جامعی که نسبت به مفهوم این دو پیدا کردید، به نظرتان روحیه شما برای مدیریت مناسب‌تر است یا رهبری؟ اگر قصد گذراندن دوره‎‌های مدیریتی یا انتخاب رشته را دارید، ابتدا به نکات کلیدی زیر توجه کنید.

آرزوهای شغلی: تعیین کنید که آیا علایق شما به سمت نظارت بر عملیات و بهینه‌سازی کارایی (مدیریت) است یا الهام بخشیدن به تیم‌ها و ایجاد نوآوری (رهبری).

مناسب بودن منابع آموزشی: در مورد منابع آموزشی رشته و یا دوره آموزشی موردنظر تحقیق کنید تا مطمئن شوید که با اهداف و علایق شغلی شما مطابقت دارنسد و بر مباحث خاص و ارتباط بین آن‌ها دقت کنید.

ارتباط با صنعت: صنعت یا حوزه‌ای که قصد ورود به آن را دارید در نظر بگیرید، زیرا ممکن است برخی از زمینه‌ها تاکید بیشتری بر تفاوت رهبری و مدیریت و مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها داشته باشند.

اهداف بلند مدت: به جاه‌طلبی‌های حرفه‌ای بلند مدت خود فکر کنید و اینکه چگونه داشتن یک مدرک معتبر در زمینه مدیریت یا رهبری می‌تواند به شما در دستیابی به مشاغل موردنظر در این حوزه‌ها کمک کند.

در تعریف مفاهیم سازمانی، با وجود تفاوت رهبری و مدیریت این دو مفهوم را مکمل هم می‌دانند. مدیریت با کارایی و نظم رشد می‌کند، در حالی که رهبری در الهام بخشیدن به نوآوری و ایجاد چشم‌انداز بلندمدت شکوفا می‌شود. افراد و سازمان‌ها با قدردانی از تفاوت مدیریت و رهبری و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، می‌توانند رویکردی دقیق‌تر و مؤثرتر برای دستیابی به موفقیت در دنیایی که به سرعت در حال تغییر است ایجاد کنند.