استراتژی توسعه محصول چیست؟

به‌نظر شما چگونه می‌توانیم استراتژی توسعه محصول را بهبود بدهیم تا بازدهی بالاتری داشته باشید؟ در اکثر مواقع تیم‌های توسعه محصول شرکت‌ها و سازمان‌ها تحت فشار هستند تا محصولات و خدمات موجود را بهبود ببخشند، محصولات جدید به بازار معرفی کنند یا پیشنهاداتی را ارائه دهند که برای مشتریان مناسب‌تر باشد. بنابراین، اگر در تیم توسعه محصول مشغول به کار هستید حتما یکی از چالش‌های شما این است که «چگونه می‌توانید فعالیت‌های توسعه‌ای خود را بهبود ببخشید تا از لحاظ زمان و سرمایه‌گذاری سودمندتر بوده و زودتر به نتیجه برسید؟» در این نوشته از وبلاگ مشاوره توسعه کسب و کار اکوبا می‌خواهیم در مورد استراتژی‌های توسعه محصول، انواع و مزایای آن و دیگر مسائل مرتبط صحبت کنیم و انواع استراتژی‌ها را بررسی کنیم تا شما بتوانید در مواقع لزوم به‌خوبی تشخیص دهید که کدام‌یک از استراتژی‌های توسعه محصولات با توجه به اهداف کسب و کار شما بازدهی بهتری دارد. با ما همراه باشید.

استراتژی توسعه محصول چیست؟

یک استراتژی توسعه محصول فعالیت‌های مربوط به معرفی محصولات جدید یا مراحل اصلاح محصولات موجود را تعیین می‌کند. این فعالیت‌ها شامل اهداف، تامین هزینه، بازاریابی و تاکتیک‌های نفوذ در بازار هستند. سازمان‌ها از طریق استراتژی توسعه محصول، می‌توانند نسبت به رقبا مزیت رقابتی کسب کنند؛ زیرا این استراتژی به قرار گرفتن محصولات شما در بهترین موقعیت ممکن برای موفقیت در بازار کمک می‌کند.

استراتژی‌های توسعه محصول با استراتژی‌های کسب‌وکار شرکت، مانند برنامه‌های رشد، سود، تنوع و ورود به بازارهای جدید مرتبط هستند. همچنین در حالی که استراتژی توسعه محصول بخشی از فرآیند توسعه محصول جدید است، اما این دو مفاهیمی جدا از هم هستند. اگر در آغاز راه هستید یا اگر می‌خواهید با بهبود محصولات خود، به بازارهای جدید وارد شوید، پیشنهاد ما به شما استفاده از خدمات مشاوره کسب و کار است. مشاورین و کارشناسان متخصص می‌توانند مسیر موفقیت شما در روند معرفی و بهبود محصولاتتان را کوتاه‌تر و پربارتر کنند.

تفاوت بین استراتژی توسعه محصول و فرآیند توسعه محصول چیست؟

فرآیند توسعه محصول، مراحل توسعه آن را در کل چرخه عمر، از تولید ایده (مفهوم‌سازی) و توسعه، تا آزمایش و عرضه به مشتریان پوشش می‌دهد. اما یک استراتژی توسعه محصول، داده‌های تحقیقاتی موجود در بازار و مشتری، استراتژی بازاریابی و استراتژی کسب‌وکار را با چرخه توسعه محصول پیوند می‌زند که منجر به یک راهنمای سطح بالا برای فعالیت‌های کسب‌و‌کار می‌شود.

چرا باید از استراتژی توسعه محصول استفاده کنیم؟

همان‌طور که در بخش قبل گفتیم یک استراتژی توسعه محصول می‌تواند فروش محصول، رشد کسب‌و‌کار، حمایت از حرکت به سمت بازارهای جدید، تنوع بخشیدن به سبد محصولات و افزایش تجربه مشتری را بهبود بخشد.

اما علاوه‌بر موارد بالا استراتژی توسعه محصول برای استارت آپ‌ها، پایه و اساس فعالیت‌های آینده را ایجاد می‌کند، درحالی‌که به سازمان‌های بزرگ‌تر با سبد محصولات «بالغ‌تر» (و مجموعه ای از راه‌حل‌هایی که تغییر آنها دشوار است)، نیز کمک می‌کند تا فرصت‌های جدید را در بازار شناسایی کنند.

این موضوع مخصوصا زمانی مفیدتر است که شما مشغول فروش محصول هستید و می‌خواهید مراحل بعدی را ارزیابی کنید. بنابراین هر سناریویی که باشد، استراتژی توسعه محصول برای موفقیت مداوم یک محصول و رشد آن ضروری بوده و به نوبه خود به نفع کل تجارت شما است.

اگر به استراتژی توسعه محصول برای رشد آینده تجارت و محصولات خود فکر می‌کنید، باید با ماتریس Ansoff آشنا شوید. این ماتریس به شما کمک می‌کند تا بهترین مسیر برای رشد محصول و کسب‌و‌کار خود را پیدا کنید.

ماتریس آنسوف (Ansoff)

ماتریس Ansoff که به‌عنوان شبکه توسعه محصول/بازار نیز شناخته می‌شود، یک ابزار با چارچوب ماتریسی است که توسط ایگور آنسوف ایجاد شده‌است. برای اولین بار در سال ۱۹۵۷ در هاروارد بیزینس ریویو، مقاله‌ای به نام «استراتژی‌های متنوع سازی» در مورد استراتژی توسعه محصول جدید منتشر شد.

این ماتریس به بیزینس‌ها کمک می‌کند تا با بررسی گزینه‌های مختلف و ریسک‌های مرتبط، تصمیمات استراتژیک بگیرند. ماتریس آنسوف چهار مسیر برای رشد را نشان می‌دهد که عبارت از استراتژی توسعه بازار، استراتژی تنوع، استراتژی نفوذ در بازار و استراتژی توسعه محصول هستند و در یک ماتریس شبکه ۴*۴ قرار گرفته‌اند.

این شبکه به مدیران کسب‌و‌کارها کمک می‌کند تا در یک نگاه متوجه شوند که هر مسیر چه‌اندازه برای اهداف استراتژیک آنها مفید است. این مسیرها عبارت از ورود به یک بازار هدف جدید، ایجاد یک محصول جدید؛ یا ماندن در بازار و پایگاه محصول موجود هستند.  نکته مهم دیگر مدل آنسوف این است که هر بار که از مسیری به مسیر دیگر حرکت می‌کنید، خطر افزایش می‌یابد. پس باید مسیر خود را با احتیاط انتخاب کنید.

مزایای استراتژی توسعه محصول

علاوه‌بر آنچه در قسمت قبل توضیح دادیم، استراتژی توسعه محصول می‌تواند به چندین روش دیگر نیز  به رشد بیزینس شما کمک کند. در زیر مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از استراتژی مناسب برای توسعه محصول را معرفی می‌کنیم.

• این استراتژی باعث می‌شود که از ریسک در مراحل ایده‌پردازی محصول اجتناب کنید.

استراتژی توسعه محصول شما می‌تواند از تحقیقات بازار که قبلا انجام داده‌اید استفاده کند. این کار حدس و گمان را در درک بازار شما و الزامات موجود در هر مرحله از توسعه محصول حذف می‌کند. همان‌طور که تحقیقات بیشتری انجام می‌دهید یا شرکت شما رشد می‌کند، استراتژی شما نیز می‌تواند با کسب‌و‌کارتان سازگار شود تا بهترین نتایج را به دست آورید.

• با استراتژی توسعه محصول می‌توانید به محصولات موجود خود کمک کنید تا به سرعت به تغییرات بازار پاسخ دهند.

اگر می‌خواهید محصول و خدمات شما در بازار رقابتی باقی بمانند، استفاده از استراتژی توسعه محصول برای سنجش اینکه آیا محصول موفقی دارید، می‌تواند به شما در نظارت بر پیشرفت رشد خود کمک کند. هنگامی‌که نیاز به بهبود یا تغییر برنامه دارید، می‌توانید استراتژی توسعه خود را اصلاح کنید یا استراتژی دیگری را متناسب با شرایط جدید خود اتخاذ کنید.

• استراتژی توسعه محصول باعث پشتیبانی شما برای تصمیمات مربوط به حذف محصولات با عملکرد ضعیف می‌شود.

دریافت بازخورد در مورد موفقیت توسعه محصول می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد پیشنهاداتی که اهداف شما را برآورده نمی‌کنند، بازنگری کنید و تصمیمات حساس زمانی بگیرید. این موضوع بدان معناست که می‌توان منابعی مانند پول و زمان را برای استفاده بهتر و مفیدتر تخصیص داد. در واقع استراتژی توسعه محصول یکی از مسائلی است که باید در مراحل راه اندازی کسب و کار از همان ابتدا، توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید.

• با استراتژی توسعه محصول می‌توانید تیم توسعه خود را به سمت یک تأثیر نهایی بزرگ‌تر هدایت کنید.

استراتژی توسعه محصولات یک تصویر بزرگ و روشن رو‌به‌جلو به شما ارائه می‌دهد، بنابراین مدیران تیم توسعه می‌توانند تیم‌های متقابل را به سمت اولویت‌هایی هدایت کنند که به دستیابی به هدف نهایی کمک می‌کند. توسعه محصول کارآمدتر می‌تواند به بهبود کارآمدتر محصولات شما کمک کند.

مراحل توسعه محصول

قبل از اینکه به استراتژی توسعه محصول بپردازیم، در این بخش ۷ مرحله کلیدی توسعه محصول را بررسی می‌کنیم. چرخه توسعه محصول، فرآیند خطی است که هفت مرحله زیر را در برمی‌گیرد:

تولید ایده

در اولین قدم، تیم تولید ایده از طریق تحقیقات بازار در مورد روندهای فعلی و بررسی رقبا، بحث‌های گروهی متمرکز با مشتریان واقعی و طوفان فکری داخلی در سراسر شرکت، ایده های محصول جدیدی را ارائه می‌دهد.

غربالگری ایده

در مرحله دوم، تیم توسعه محصول، لیست اولیه ایده‌ها را مورد بازبینی قرار می‌دهد. در این مرحله اعضای تیم، ایده‌ها را با استفاده از معیارهایی مانند پتانسیل بازاریابی، ریسک‌های موجود، امکان‌سنجی فنی محصول جدید و نحوه انطباق آن با استراتژی کلی کسب‌وکار بررسی می‌کنند.

توسعه و آزمایش مفهوم

در مرحله بعدی تیم توسعه محصول با تعریف بازار هدف، قیمت، ویژگی‌ها و مزایای محصول، ایده‌هایی را با بیشترین پتانسیل انتخاب می‌کند. پس از آن، تیم توسعه محصول این ایده‌ها را روی مشتریان بالقوه آزمایش می‌کنند تا بازخورد آنها را مشاهده و بررسی کنند.

تجزیه و تحلیل کسب و کار و استراتژی بازار

در این مرحله، تجزیه و تحلیل کسب و کار انجام می‌شود. این کار به تعیین سود احتمالی، هزینه های مورد انتظار و پیش بینی فروش کمک می‌کند. در کنار این، اعضای تیم باید استراتژی بازار را توسعه دهند تا مشخص کنند که شرکت چگونه باید محصول جدید را تبلیغ کند، قیمت گذاری به چه شکلی باید انجام شود و در نهایت موقعیت محصول جدید را تعیین می‌کنند.

توسعه محصول

این مرحله دقیقا همان جایی است که محصول یا ویژگی جدید ساخته می‌شود. بسته به روش مدیریت پروژه مورد استفاده، این مرحله می‌تواند شامل توسعه یک نمونه اولیه یا حداقل محصول قابل دوام و انجام آزمایش مداوم برای آماده‌سازی محصول برای راه‌اندازی باشد.

بازاریابی آزمایشی

هنگامی که تیم توسعه، محصول جدید را آماده تحویل می‌کنند، محصول در یک بازار کوچک آزمایش می‌شود تا از مشتریان بالقوه بازخورد دریافت کنند و هرگونه مشکلی را در این مرحله شناسایی کنند.

راه اندازی محصول

در مرحله آخر، شرکت محصول نهایی را به بازار عرضه می‌کند. این فرآیند شامل در دسترس قرار دادن آن برای خرید، تبلیغ آن برای عموم و ارائه پشتیبانی است.

استراتژی‌های توسعه محصول پیشگیرانه در مقابل استراتژی‌های واکنشی

نکته دیگری که باید در نظر بگیرید، استراتژی‌های پیشگیرانه در مقابل استراتژی‌های واکنشی است. به بیان ساده، استراتژی پیشگیرانه شامل برنامه‌ریزی اولیه و پیش‌بینی روندها است، درحالی‌که استراتژی توسعه محصول واکنشی به چگونگی واکنش بازار و عمل بر اساس آن توجه می‌کند.

استراتژی های توسعه محصول پیشگیرانه (فعال)

۵ استراتژی توسعه محصول فعال زیر زمانی‌که بیزینس‌ها می‌خواهند به رشد سریع فروش دست یابند (چه با فروش درحجم بالا و چه با ورود به بازارهای جدید) استفاده می‌شوند. این استراتژی‌های پیشگیرانه عبارتند از:

• سرمایه‌گذاری در تحقیقات بازار: با سرمایه‌گذاری در تحقیقات بازار، داده‌های مربوط به روندها و تحلیل بازار، کسب‌و‌کارها می‌توانند فرصت‌های جدید یا پنهانی را پیدا کنند.
• سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه: از طریق سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، می‌توان محصولات را با بینش‌های جدیدی بهبود بخشید که باعث برتری شرکت شما نسبت به رقبای خود می‌شود.
• سرمایه‌گذاری روی کارآفرینان: حمایت از تولید ایدهای داخلی به کارکنان قدرت می‌دهد تا ایده‌های محصولی را ایجاد کنند که می تواند فرصت های درآمدی آینده را نوید دهد.
• ایجاد اتحاد: اتحاد با کسب‌و‌کارهای دیگر، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا منابع و فناوری‌های متنوع را امتحان کرده و پتانسیل بیشتری برای پیشرفت در محصولات برای آنها فراهم می‌کند.
• افزایش قدرت کسب‌و‌کار: کسب دانش، تخصص و کنترل بر سایر محصولات رقبا در بازار به شرکت‌ها قدرت زیادی می‌دهد.

شرکت‌هایی که از استراتژی توسعه محصول فعالانه استفاده می‌کنند، معمولا در توسعه محصول به پیشرفت بیشتری می‌رسند، اما به این نکته کلیدی نیز دقت کنید که ابتدا باید منابع کافی برای توسعه پیشنهادات جدید را داشته باشید. کسب‌و‌کارهایی که از این استراتژی استفاده می‌کنند می‌توانند با سرمایه‌گذاری، فرصت‌های پیش‌بینی نشده بازار را به‌سرعت در انحصار خود درآورند و سهم بیشتری از بازار را کسب کنند. با این حال، پیاده‌سازی رویکردهای پیشگیرانه اغلب، سخت‌تر و پرهزینه‌تر است. برای اینکه بهتر بتوانید در مورد نوع استراتژی توسعه محصول خود تصمیم‌گیری کنید، پیشنهاد ما به شما مطالعه مقاله اصول برنامه ریزی در مدیریت است.

استراتژی توسعه محصول واکنشی

استراتژی‌های توسعه محصول واکنشی توسط شرکت‌هایی استفاده می‌شوند که باید به موقعیت‌های متغیر بازار پاسخ دهند. این استراتژی‌های واکنشی عبارتند از:

• پاسخگویی به درخواست‌های مشتری: با توجه به بازخورد مشتریان، شرکت‌ها می‌توانند محصولات و خدمات را بهتر با نیازهای مشتریان فعلی خود تطبیق دهند.
• دفاع در برابر رقابت: شرکت‌هایی که از این استراتژی استفاده می‌کنند ممکن است برای پیشی گرفتن از رقبای برتر و مطرح، قیمت‌ها را پایین بیاورند تا برای مشتریان جذاب‌تر شوند.
• کپی کردن: شرکت‌ها ممکن است محصول جدید ساخته شده توسط رقیب دیگری که وارد بازار هدف شده‌است را کپی کرده و یک نسخه مشابه برای جذب مشتریان ایجاد کنند.
• قرار گرفتن در رتبه دوم با محصولی بهتر از رقیب: شرکت‌ها با ایجاد یک نسخه بهبودیافته که آن را به عنوان « محصول بهترو کاربردی‌تر» معرفی می‌کنند به محصول جدیدی که رقیب وارد بازار هدف کرده است، واکنش نشان می‌دهند.

برخلاف استراتژی‌های توسعه محصول فعال، استراتژی‌های توسعه محصول واکنشی زمانی استفاده می‌شوند که شرکت‌ها می‌خواهند روی محصولات و خدمات موجود خود تمرکز کنند. استفاده از یک استراتژی توسعه محصول واکنشی در بیزینس‌هایی قابل استفاده است که شرکت‌ها بر توزیع، حق ثبت اختراع یا حفاظت از بازار و منابع محدود نفوذ نداشته باشند. استراتژی‌های واکنشی معمولا مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده و پیاده‌سازی آسان‌تری دارند، اما فاقد آینده‌نگری و فرصت‌های بلندمدتی هستند که می‌توانند از طریق استراتژی‌های پیشگیرانه دنبال شوند. مطالعه مقاله نمونه مارکتینگ پلن به شما دید بهتری در مورد اهمیت موضوع استراتژی مناسب برای توسعه محصول را می‌دهد.

نحوه ایجاد یک استراتژی توسعه محصول

برای ایجاد یک استراتژی توسعه محصول، چهار مرحله ساده تحت عنوان‌های انجام تحقیقات بازار، استفاده از تحقیقات کاربر، شروع آزمایش و عرضه محصول وجود دارد. انجام این مراحل برای ایجاد یک استراتژی توسعه محصول موفق و حصول اطمینان از اینکه محصولات نهایی شما قبل از عرضه به بازار از بالاترین کیفیت برخوردار هستند، حیاتی محسوب می‌شوند.

مرحله اول: تحقیقات بازار انجام دهید

اولین قدم برای ایجاد یک استراتژی توسعه محصول موثر، انجام تحقیقات بازار است. این فرآیند جمع آوری اطلاعات در مورد مخاطبان هدف، بازار عمومی و چشم‌انداز رقابتی شما را دربر می‌گیرد. از این داده‌ها برای ارزیابی اینکه آیا محصولی که در حال توسعه هستند شانس موفقیت در بازار را دارد یا خیر استفاده می‌کنند. با انجام تحقیقات جامع و بررسی منابع موجود مانند گزارش‌های صنعتی، آمار یا مقالات خبری، می‌توانید دریابید که در چه بازاری برای محصول شما تقاضا وجود دارد و این محصول در کجا می‌تواند مناسب باشد.

بخش بزرگی از این فرآیند شامل جمع‌آوری و گروه‌بندی تحقیقات بازار در یک مکان متمرکز است تا کل تیم شما بتواند به داده‌ها دسترسی داشته باشد. استفاده از یک ابزار اولویت‌بندی و نقشه راه به تیم‌ها کمک می‌کند تا ایده‌های محصول را جمع‌آوری و اولویت‌بندی کنند و آنها را با نقشه‌های راه محصول هماهنگ کنند.

مرحله دوم: از تحقیقات کاربر استفاده کنید

در‌حالی‌که تحقیقات بازار به شما داده‌هایی را از منابع موجود می‌دهد تا تصویری کلی از بازار بزرگ‌تر ایجاد کنید، تحقیقات کاربر تماما در مورد جمع‌آوری اطلاعات دست اول از مشتریان و سهامداران است. شما می‌توانید این کار را با ابزارهای مختلفی از جمله نظرسنجی بازخورد، مصاحبه با مشتری، گروه‌های متمرکز، تجزیه و تحلیل و تست‌های کاربر از راه دور انجام دهید. به دست آوردن بازخورد اولیه برای استراتژی توسعه محصول شما حیاتی است، زیرا به اعتبارسنجی ایده شما با مشتریان بالقوه قبل از صرف زمان یا هزینه برای توسعه کمک فراوانی می‌کند.

در این مرحله باید اطمینان حاصل کنید که همه درخواست‌ها و نظرات کاربران را در یک مکان ثبت و تجزیه و تحلیل می‌کنید تا تیم توسعه‌دهنده شما بتوانند به آنها دسترسی داشته باشند.

مرحله سوم: آزمایش را شروع کنید

مرحله سوم استراتژی توسعه محصول شامل آزمایش مفهوم یا ویژگی‌های محصول شما است تا ببینید مشتریان بالقوه چگونه از آن استفاده می‌کنند. در این مرحله، آزمایش خطاها و اطمینان از عملکرد قبل از راه اندازی محصول نیز حیاتی هستند. چند نکته که در مرحله تست محصول باید به آنها توجه کرد را در زیر لیست کرده‌ایم:

• منبع بازخورد اولیه از طریق ماکت‌ها: به جای اینکه منتظر باشید تا حداقل محصول قابل دوام (MVP) در دسترس باشد، آزمایش بازخورد مشتری را با ماکت‌های طراحی ساده یا وایرفریم‌ها آغاز کنید.
• به‌طور مداوم آزمایش کنید: همان‌طور که محصول در مراحل تکرار قرار می‌گیرد، به‌طور مداوم آن را آزمایش کنید و بازخورد کاربران را هربار بررسی کنید.
• محصول را در تعداد بالا تولید نکنید: با تمرکز بر MVP و کارآمد کردن آن قبل از اینکه به افزایش تولید فکر کنید، منابع و بودجه خود را حفظ کنید.
• با استفاده از نظرسنجی تناسب محصول با بازار را اندازه‌گیری کنید: از نظرسنجی تناسب محصول-بازار استفاده کنید تا از مشتریان بپرسید که اگر تولید محصول خود را قطع کنید، آنها چه حسی خواهند داشت و آیا ناامید خواهند شد؟ اگر بیش از ۴۰ درصد پاسخ «بسیار ناامید» را بدهند، آنگاه به تناسب خوبی در رابطه محصول با بازار دست یافته‌اید.

مرحله چهارم: محصول را راه اندازی کنید

مرحله نهایی استراتژی توسعه محصول، راه‌اندازی است. این مرحله همان جایی است که محصول خود یا آخرین ویژگی آن را به بازار عرضه می‌کنید. مرحله چهارم شامل تلاش هماهنگ بین تیم‌های مختلف برای ایجاد هیجان و آگاهی برای محصول است. علاوه‌بر تیم‌های توسعه محصول و بازاریابی محصول، تیم‌های فروش، پشتیبانی مشتری و مدیریت رویداد را برای ایجاد یک رویداد پویا در این مرحله وارد کنید.

چگونه یک استراتژی توسعه محصول برنده ایجاد کنیم؟

معرفی یک محصول جدید به بازار «یا به‌روز‌رسانی یک محصول موجود» همیشه یک چالش است. آیا نیاز به این محصول جدید حس می‌شود؟ مهم‌تر از آن، آیا مردم حاضرند برای آن هزینه کنند؟ به‌همین دلیل است که ایجاد یک استراتژی توسعه محصول گامی مهم در جهت ارائه محصول شما به عموم است. استراتژی توسعه محصول فرآیند برنامه‌ریزی و توسعه است که منجر به ارائه محصولات جدید یا بهبود‌یافته می‌شود. در نوشته بالا به‌طور کامل در مورد تعریف استراتژی توسعه محصول، مزایای استراتژی توسعه محصول و انواع آن صحبت کردیم. امیدواریم از این مقاله بهره برده باشید. منتظر شنیدن نظرات و پیشنهادات شما در بخش دیدگاه‌ها هستیم.

منابع:

https://www.qualtrics.com/experience-management/product/product-development-strategy/

https://www.atlassian.com/agile/product-management/product-development-strategy